Bozdağ, taslakta şu düzenlemelerin yer aldığını anlattı:
Malvarlığı aklama da terör kapsamında
- Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçu, terör amacıyla işlenen suçlar kapsamına alınacak. Ceza yüzde 50 artmış olacak, infazı ağırlaşacak.
- Terör ve darbeye teşebbüs suçlarından tutuklanan askerler, askeri değil sivil cezaevlerinde tutulacak. KHK ile bu düzenleme yapılmıştı. Şimdi ana düzenlemeye taşınmış olacak.
- Terör ve darbeye teşebbüs suçlarından yakalanan asker kişiler emniyetin nezarethanesine konulacak, askere teslim edilmeyecek.
Mağdurun yaşına göre kademeli düzenleme
- Anayasa Mahkemesi’nin yaptırımları yüksek bularak iptal ettiği çocukların cinsel istismara uğramasıyla ilgili suçlar için mağdurun yaşına göre kademeli ceza sistemi getirildi. Mağdur 12 yaşından küçükse sarkıntılık suçunun alt sınırı 3 yıldan 5 yıla, tasaddi suçunun alt sınırı 8 yıldan 10 yıla, nitelikli cinsel istismar suçunun alt sınırı 16 yıldan 18 yıla kadar hapis cezası verilecek. Üst sınırlar ise değişmedi.
Dolandırıcılık suçu da dinleme kapsamında
- Dolandırıcılık suçunun basit halinin cezasının alt sınırı 1 yıldan 2 yıla, nitelikli halinin cezasının alt sınırı 2 yıldan 3 yıla çıkartılacak. Nitelikli dolandırıcılık suçunda izleme ve dinleme yapılabilecek. Kendisini polis, hakim, savcı olarak tanıtanlara en az 4 yıl hapis cezası verilecek.
Patlayıcı malzemeye yakın takip ve ceza
- Terörle mücadele açısından önemli bir değişiklik yapılacak. Patlayıcı maddelerin yapımında kullanılan malzemelerin izinsiz olarak bulundurulması veya kabul edilmesi suç olarak düzenlenecek. Cezanın alt sınırı 3 yıldan 4 yıla çıkartılacak. Suçun örgüt faaliyeti kapsamında işlenmesi halinde yarı oranı yerine bir kat artırım yapılacak. Bu maddelerin evde bulundurulması için izin alınması gerekecek. Çiftçiler vb. meslekler gübreyi bakanlığın koyduğu sınırlara göre kullanacak. Tarlasının büyüklüğünden çok gübre alınması, kentlerdeki gübre alımı gibi şüpheli durumlar incelenecek. Tarım Bakanlığı’nın koyduğu yasak ve sınırlara cezai müeyyide getirilmiş olacak. Bu kadar araçla patlayıcı taşındığı bir ortamda yapılan düzenleme sadece teröre dönüktür. Geçimini sağlamak için bu maddeleri kullananları ilgilendiren bir düzenleme yoktur.
Trafiği tehlikeye sokan 2 bin 700 TL ödeyecek
- Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçunun cezasının alt sınırı 1 aydan 3 aya çıkacak. Bu çok önemli. Ön ödeme kapsamında bir suç. Hız sınırını aşayım dediğinde 2 bin 700 lira ceza ödeyecek. Şu anda 600 TL. Bir daha işlerse yarı oranında artacak ceza. Daha fazla artırmak mümkün ama suç ve ceza adaletine uygun olmaz. Başka sıkıntılar çıkıyor. Dengeli, adil bir ceza öngörüldü.
Fuhuş kartlarına hapis cezası geliyor
- Fuhuşun reklamını yapmak amacıyla hazırlanmış görüntü, yazı ve sözleri içeren ürünleri verme, dağıtma veya yayma eylemleri suç olarak düzenlenerek ilk defa yaptırıma bağlanıyor. 1 yıldan 3 yıla kadar hapis, 200 günden 2 bin güne kadar adli para cezası. Alt sınır 4 bin lira para cezası şu anda.
- Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama suçunun cezasının alt sınırı 1 aydan 1 yıla, üst sınırı ise 1 yıldan 3 yıla çıkartılacak. Adli para cezasının alt sınırı 5 gün yerine 200 gün olarak belirlenecek. Daha önce 600 TL ödeyip kurtuluyordu, caydırıcılık sağlanıyor. Bu işi yapana para cezası olarak da canını yakacak bir ceza olacak. Yoksa burayı kapatıyorsunuz orayı açıyor.
Firara karşı önlem: 3 yıla kadar hapis
- Ceza infaz kurumlarına veya tutukevlerine; firarı kolaylaştırıcı her türlü alet ve malzemeyi, her türlü saldırı ve savunma araçları ile yangın çıkarmaya yarayan malzemeyi, alkol içeren her türlü içeceği, kumar oynanmasına olanak sağlayan eşya ve malzemeyi, yeşil reçeteye tabi ilaçları, suç örgütlerini temsil eden yayın, afiş, pankart, resim, sembol, işaret, doküman ve benzeri malzemeler ile örgütsel haberleşme araçlarını, ses ve görüntü almaya yarayan araçları, sokan, buralarda bulunduran veya kullanan kişi 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacak. Şu anda hapis cezası verilmiyordu bu suçlara.
- Suçtan elde edilen ya da suçta kullanılan eşya iyiniyetli üçüncü kişilerin üzerindeyse, bu mal müsadere kapsamında olmayacak.
Rızayla tedavi olan takip edilmeyecek
- Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi tedavi olmak istemeleri halinde, kamu görevlileri ile sağlık mesleği mensuplarının bunu soruşturma makamlarına bildirme yükümlülüğü kaldırılmakta ve bu görevliler bakımından suçu bildirmeme suçunun oluşmaması sağlanacak. Bildirim şartı olunca tedavi olmaya gitmiyorlar. Tedavi için gidenler polise bildirilmeyecek ve deşifre olmayacak. Kötüye kullanma ihtimali var elbette ama sonuçta kayda girdiği için savcılıkların tekrar halinde değerlendirme imkanı var. Ayrıca rızasıyla tedaviye gitmesi gerekiyor. Komaya girerek iradesi dışında hastaneye gelirse değil.
Darp suçuna da tutuklama
- Duruşmalar il sınırları içinde başka bir yerde yapılabilecek. Özel yetkili mahkemeler varken mesela Silivri’de yargılama olabiliyordu. Bu mahkemeler kalkınca boşluk doğmuştu.
- Üst sınırı 2 yıla kadar olan suçlarda tutuklama yasağı var. Ama darp gibi, vücut dokunulmazlığına karşı işlenen suçlarda tutuklama yasağı uygulanmayacak. Darp artık çok karşılaştığımız bir fiil. Daha büyük suçlara vesile oluyor cezasız kalınca. Diğer taraf kendi ceza kesmeye kalkıyor.
- Örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlardan dolayı tutuklu olanların tahliye talepleri 3 gün yerine 15 gün içinde değerlendirilecek. Yoğun talep olduğunda fiilen 3 günde değerlendiremiyor hakim.
Adli kontrolü ihlal eden tutuklanacak
- Azami tutukluluk süreleri dolmuş şüpheli veya sanıkların adli kontrol yükümlülüklerini ihlal etmeleri halinde tutuklanabilmeleri sağlanacak. Uzun tutukluluk nedeniyle tahliye olmuş, adli kontrol kararı verilmiş. İhlal ederse artık tutuklanabilecek. Zirve yayınevi meselesi. O canavarlar adli kontrolle çıktılar. Elektronik kelepçe ile tahliye ettik ama sayı çoğaldığında bu da kolay değil. Bunun için tutuklama getiriyoruz.
- İletişimin tespiti ve dinlenmesi, taşınmaza el koyma, teknik araçlarla izleme tedbirlerine sulh ceza mahkemesi karar verebilecek. Daha önce ağır ceza mahkemesinin oybirliğiyle dinleme, izleme kararı vermesi gerekiyordu. Oybirliği arandığı için uygulamada çok sıkıntı çıkıyordu. Kötüye kullanma olursa da tereddüt olmasın gerekli işlemler yapılır. Polis, uyuşturucu dolu aracı takip ederken biz mahkemeden kararı alamadık. Kolluk diyor ki suçüstü yapacağız, yok reddetti. Sonra bir başka yerdeki hakim verdi bu kararı. Ağzına kadar uyuşturucu dolu araç yakalandı. Organ veya doku ticareti, nitelikli dolandırıcılık ve tefecilik suçlarında da bu tedbirler uygulanabilecek.
Bilgisayar için savcı kararı
- Bilgisayarda arama ve el koymaya savcı doğrudan karar verebilecek.
- Kopyalama işleminin uzun sürecek olması veya teknik zorlukların bulunması durumunda, bilgisayar ve kütüklerine elkonulabilecek ve işlem tamamlandıktan sonra bu araçlar iade edilecektir.
- Bireysel işlenen uyuşturucu suçlarında da gizli soruşturmacı görevlendirilebilecek.
- Şüphelinin aynı olayla ilgili yeniden ifadesinin alınması gerekirse bu işlemi kolluk yapabilecek.
Mahkemeler “uzatma amacını” tespit edecek
- Mahkemeler, sanığın tanık ve uzman kişi çağrılmasını davayı uzatmak için yaptığını tespit ederse bu talebi reddedebilecek. Her gün tanık getiriyor. Uza Allah uza. Mahkeme, kötüye kullanmayı tespit ederse bunu uygulayacak.
- Zorunlu olarak tayin edilen avukat duruşmayı mazeretsiz terk ederse o duruşmanın devam edebilmesi için düzenleme yapılacak.
4-5 bin sayfa iddianame okunmayacak
- Duruşmanın başında iddianamenin okunması yerine isnada konu eylemler ve hukuki nitelemenin anlatılmasıyla yetinilecek. 4-5 bin sayfa okunmayacak artık. TRT spikeri okumuştu hatta bir davada. Kimlik bilgilerini okumak bile günleri alıyor.
- Karşı oy gerekçesinin yazımı süresi 15 günle sınırlandırılacak. Tek hakimli mahkemelerde hakimin kararı imzalayamaması halinde kararın yazılma usulü belirlenecek.
Genel Kurul’dan önce ilgili daire
- Yargıtay’ın bozma kararları üzerine mahkeme ilk kararında direnirse, dosya Yargıtay Hukuk veya Ceza Genel Kurulu yerine ilgili daireye gidecek. Bu durum, ilgili daire ile mahkeme arasındaki uyuşmazlığın artık Genel Kurul tarafından çözülmeyeceği, yine ilgili dairenin kararına bırakılacağı anlamına geliyor. Genel Kurul’da çok direnme kararı var. 7 bin direnme. Her gün toplansa daireler çalışamayacak. Önce daireye gitsin deniyor. Daire düzeltmezse Genel Kurul’a gelecek. Düzeltmiyorsa da zaman kazanmak istiyorlar.
CMK’ya göre daha önce kaçak durumundakilerin malvarlığına el konulması gibi tedbirlere sadece mahkeme aşamasında karar veriliyordu.
Yeni düzenlemeye göre, bu tanım soruşturma aşamasında yapılabilecek. Tebligat ve gazete ilanıyla çağrı yapılmasından sonra kaçak tanımı yapılarak soruşturmaya devam edilecek. Kişinin malvarlığına el konulabilecek, işlerine kayyum atanabilecek. Böylece gelmesi sağlanacak. Bakan Bozdağ, bu yöntemin terör ve darbe suçlarında uygulanacağını belirtirken, “Sadece FETÖ için değil, Fetullah Gülen için değil. Onun zaten sadece bir ceketi var” dedi.
Ön ödemenin cezası arttı
- Ön ödeme ile kapanan suçların kapsamı 3 aydan 6 aya çıkartılacak.
6 aylık sınırdan bağımsız bir suç listesi çıkartılacak ve bu suçlar da ön ödeme ile kapatılabilecek. Bir gün karşılığı 20 TL yerine 30 TL olacak. Bu suçlar sicile kaydedilecek ve tekrarı halinde ödenecek miktar yarı oranında artırılacak. Cezası az olan suçlarda etkin bir cezalandırma getiriyor sistem.
Uzlaşmaya yeni yöntem
- Uzlaşma kapsamındaki suçlar genişleyecek ve etkin pişmanlık hükümlerinin uygulandığı suçlar da kapsama alınacak. Tehdit, hırsızlık ve dolandırıcılık suçları da uzlaşma kapsamında olacak. Darp oluyor polis hemen soruyor ‘uzlaşacak mısın’. Adam burnundan soluyor. Bu artık sonrasında bunu sorma imkanı getiriyor. 100 bin liranızı almış, uzlaşmazsanız hapis cezası olsa bile parayı kaybediyorsunuz. Vatandaşın rızasını alsın, zararını karşılasın. Basit dolandırıcılık suçlarında bu geçerli olsun. Bana kalırsa çok suç var uzlaşma kapsamına alınması gereken ancak kamuoyundaki tepki nedeniyle çekiniyoruz açıkçası. Düşündüklerimizin hepsini alamıyoruz.
- Suça sürüklenen çocuklar için lehe düzenleme getirilerek, üst sınırı 3 yılı geçmeyen hapis veya adlî para cezasını gerektiren suçlarda uzlaştırılma girişiminde bulunulacak. Yargıtayda bulunan dosyalarda, uzlaştırma kapsamının genişlediğinden bahisle bozma kararı verilemeyecek.
Sadece sicil yazılacak
- Yüksek güvenlikli cezaevlerindeki mahkumlarla ilgili tutanaklara görevlilerin sadece sicili yazılacak.
- Akıl hastalığı nedeniyle güvenlik tedbirine hükmedilmesi durumunda bu durum sicile kaydedilecek.
- Yabancı ülkelerdeki mahkumiyetler de ayrı bir adli sicile işlenecek.
- İstinaf kanun yoluna başvuru sınırı bin 500 TL’den 7 bin TL’ye; temyiz kanun yoluna başvuru sınırı 25 bin TL’den 50 bin TL’ye çıkarılacak. Ancak, hukuk mahkemeleri tarafından manevi tazminat davalarında verilen kararlara karşı, değerine bakılmaksızın istinaf kanun yoluna başvurulabilecek.
- İcra ve İflas Kanununda, istinaf kanun yoluna başvuru sınırı bin TL’den 7 bin TL’ye; temyiz kanun yoluna başvuru sınırı 10 bin TL’den 50 bin TL’ye çıkarılacak. İş Mahkemeleri Kanununda, istinaf kanun yoluna başvuru sınırı bin TL’den 7 bin TL’ye; temyiz kanun yoluna başvuru sınırı 5 bin TL’den 50 bin TL’ye çıkarılacak.
- Adalet Bakanlığı bünyesinde Alternatif Çözüm Usulleri Daire Başkanlığı kurulacak.
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, gazetecilerin Ankara temsilcileriyle gerçekleştirdiği sohbet toplantısında, Bakanlar Kurulu’nda imzaya açılan ve bu hafta TBMM’ye sevk edilmesi beklenen Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) ve bazı kanunlarda değişiklik yapılmasına dair taslağın detaylarını açıkladı. “Muhtemelen bu hafta TBMM’ye gider. Bu hafta içi görüşülebilir. Alt komisyona gitmesinde de fayda görüyoruz. Daha doğrusunu öneren olursa kabul edip değişiklik yapabiliriz. En iyisini yapmak istiyoruz”
