TMMOB Makina Mühendisleri Odasý Ýstanbul Þubesi tarafýndan düzenlenen Ýþ Saðlýðý ve Ýþ Güvenliði Sempozyumu 15-16 Mart tarihlerinde CNR Expo Fuar Merkezinde yapýldý. Son derece önemli ve güncel konulara yer verilen sempozyumun 16 Mart Cumartesi günü düzenlenen oturumlarýna katýlma fýrsatý elde edebildim. Aldýðým notlar ve yayýmlanmýþ bildirilerden elde ettiðim bilgileri sizlerle paylaþmak istedim. Sempozyumda 6331 Sayýlý Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kanunu`nun getirdikleri, sorunlarý ve çözüm önerileri, iþçi saðlýðýnýn ve iþ güvenliðinin toplumsal boyutlarý, Türkiye`deki ve Dünya`daki yasal ve teknik geliþmeler, iþ kazalarý ve meslek hastalýklarýnýn önlenmesine yönelik yaklaþýmlar, mühendislerin, hekimlerin ve teknik elemanlarýn bu süreçteki yeri konularý tartýþýldý. Konuþmacýlar özetle þu konulara deðindiler; Ýþçi saðlýðý ve iþ güvenliðinde temel amaç; çalýþma yaþamýnda çalýþan saðlýðýna zarar verebilecek hususlarýn önceden belirlenerek gereken önlemlerin alýnmasý, iþ kazasý geçirmeden, meslek hastalýðýna yakalanmadan rahat ve güvenli bir ortamda çalýþmalarýn saðlanmasý çalýþanlarýn ruhsal ve bedensel saðlýklarýnýn korunmasýdýr. Yaþam hakkýnýn saðlýklý yaþama ve çalýþma hakkýna dönüþtüðü, üretimde kâr elde etmenin ötesinde farklý deðerlerin yerleþtiði, her þeyin odaðýnda insanýn olmasý gerektiði günümüz dünyasýnda iþ kazalarýnýn ve meslek hastalýklarýnýn ortadan kaldýrýlmasý, bilimsel ve teknolojik geliþmelerin saðladýðý olanaklarýn bu alana yönelik kullanýlmasýyla mümkündür. 6331 Sayýlý Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kanununu 30 Haziran 2012 tarihinde yayýmlanarak yürürlüðe girmesine raðmen iþ kazalarý sonucu meydana gelen ölümler hala yüksek oranda devam etmektedir. SGK istatistiklerine göre 2008 yýlýnda iþ kazalarýnda hayatýný kaybeden iþçi sayýsý 865 iken, ölümler 2009 yýlýnda 1.171e, 2010 yýlýnda 1.444e, 2011 yýlýnda 1.573e ulaþmýþtýr. 2012 yýlý rakamlarý SGK tarafýndan henüz açýklanmamýþtýr. Ancak 2012 yýlýnda 2000 ne yakýn yurttaþýmýzýn iþ kazalarý ve meslek hastalýklarý sonucu hayatýný kaybettiði öngörülmektedir. Yaþanan kazalarýn teknik nedenleri ne olursa olsun, hepsinin temelinde, iþyerlerinde gerekli önlemlerin alýnmamasý, önlem alýnýp alýnmadýðýnýn denetlenmemesi, denetlemenin nitelik ve nicelik olarak gerekli kadrolarla yapýlmamasý gibi sorunlarýn var olduðu görülmektedir. SGK verilerine göre; Türkiyede günde; yaklaþýk 200 iþ kazasý olmakta, iþ kazalarý sonucu, 4 kiþi hayatýný kaybetmekte, 6 kiþi ise iþ göremez hale gelmektedir. Ülkemiz iþ kazalarýnda Avrupa ve Dünya da ilk sýralarda; ölümlü iþ kazalarýnda ise Avrupada birinci, Dünya da üçüncü sýrada yer almaktadýr. Ýþ kazalarýnýn önemli bir bölümünün kayda alýnmadýðý gerçekliði bir yana, meslek hastalýklarý hemen hemen hiç kayda alýnmamaktadýr. Yapýlan araþtýrmalara göre iþ kazalarýnýn %98i, meslek hastalýklarýnýn ise %100ü önlenebilir iken; gerekli önlemler alýnmadýðý için maalesef her yýl iþ kazasý ve meslek hastalarýndan dolayý birçok ülke nüfusuna denk insan topluluðu hayatýný kaybetmektedir. Bu konu ülke ekonomisi ve anayasal bir sorun olduðundan baþta devleti daha sonra saðlýðý ve yaþamý risk altýndaki çalýþaný, son olarak da olarak iþverenleri ilgilendirmektedir. Üretim sürecindeki saðlýksýz koþullar ve meydana gelen iþ kazalarý sonucu iþverenler de ciddi anlamda sorunlarla karþý karþýya kalmaktadýrlar. Ýþ Saðlýðý ve Ýþ Güvenliði alanýndaki en önemli sorunlarýn baþýnda üretim süreçleriyle ilgili ciddi bir kayýt sisteminin bulunmamasý gelmektedir. SGK tarafýndan hazýrlanan yýllýk iþ kazasý istatistikleri; istatistiksel çalýþma ve iþ kazalarýnýn nedenlerini anlamaya yönelik araþtýrma yapmak için yetersiz kalmaktadýr. Bu eksiklik, konu ile ilgili araþtýrma ve geliþtirme faaliyetlerinin önünde engel oluþturmaktadýr. Þu bir gerçek ki iþ kazasý bazen, meslek hastalýðý ise neredeyse hiçbir zaman resmi kayýtlara geçirilmemektedir. Ýþ kazalarýnýn takibi sürecinde de çoðunlukla, nedenler ve sorumlular gizlenmeye çalýþýlmaktadýr. Çalýþanlarýn yaþamýný karartan bu olaylarýn kaza olarak nitelendirilebilmesi için öngörülemez / önlenemez olmasý gerekmektedir. Oysa madenlerde, tersanelerde, inþaatlarda, atölyelerde, ofislerde, sýnýflarda gerçekleþen tüm olaylar önceden öngörülebilir ve engellenebilir nitelikteki olaylardýr. Sermayeler arasý rekabetin yoðunlaþtýðý günümüzde maliyetleri düþürme yarýþýna giren iþverenler, herhangi bir toplumsal gücün muhalefetiyle de karþýlaþmadýklarý için çalýþanlarýn yaþamý pahasýna iþçi saðlýðýný ve iþ güvenliðini saðlayacak en basit düzenlemelerden dahi kaçýnmaktadýrlar. Üretim sürecindeki denetimsizliðin iþçi saðlýðý ve güvenliðini tehdit eder boyutlarýnýn yanýnda çevre ve halk saðlýðýna da olumsuz etkileri her geçen gün artmaktadýr. Sonuç olarak; Ýþçi saðlýðý ve iþ güvenliði ile ilgili yasa, tüzük ve yönetmelikler uluslararasý sözleþme, standart ve normlar dikkate alýnarak yenilenmelidir. Ýþ saðlýðý ve güvenliði hizmetlerinin bir kamusal hizmet olduðu algýsýnýn yerleþtirilmesi saðlanmalýdýr. Güvenli makine ve teçhizat için akreditasyona önem verilmeli muayene kuruluþlarýnýn akredite olanlarý tercih edilmelidir. Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði hizmeti süreci dinamik bir süreçtir. Bu nedenle Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði sisteminin ölçülebilir ve izlenebilir olmasý gerekmektedir. Bir yönetim sisteminin iþlerliði, performans ölçüm ve analizine baðlýdýr. Ýþ saðlýðý ve güvenliði ile ilgili performans ölçülemediði ve izlenemediði takdirde bu süreci yönetmek de mümkün olmaz. Ýþ güvenliði uzmanlarýnýn eðitimi için hazýrlanmýþ programlar, konuya sektörel açýdan yaklaþmamaktadýr. Konu sektörel bazda ele alýnmalý ve her sektörün ihtiyacýna uygun iþ güvenliði uzmaný eðitimi verilmelidir. Farklý eðitim ve uzmanlýk dallarýndan gelen mühendis, mimar ve teknik elemanlara, ayný eðitim programýnýn uygulanmasý etkili bir çözüm deðildir. Ýþ kazalarýnýn önemli nedenlerinin baþýnda, iþçilerin eðitimsizliði gelmektedir. Ýþçilerin, çalýþma hayatý öncesi genel eðitimlerinin zayýf olmasýnýn yaný sýra, birçok alt iþ kolunda mesleki eðitim hemen hemen yok gibidir. Eðitim ve öðretim müfredatý, orta öðrenimden baþlanarak iþ saðlýðý ve güvenliði konusunu da içerecek þekilde yeniden düzenlenmeli, bütün okullarda iþ saðlýðý ve güvenliði eðitimi verilmeli, üniversitelerin ilgili fakültelerinde iþ saðlýðý ve güvenliði kürsüleri kurulmalýdýr. Sempozyumda deðinilen bir diðer ve önemli konu kentsel dönüþüm sürecinde yýkýmý planlanan 7 milyon civarýndaki binanýn 2010 yýlý öncesinde yapýlmýþ hemen hemen pek çok kýsmýnda asbest kullanýlmýþ binalar olduðundan yýkým sürecinin büyük riskler barýndýrmasý konusudur. Planlanan yýkýmlar sýrasýnda iþçi saðlýðý ve iþ güvenliði ile çevresel riskler, yýkým alaný etrafýndaki konutlarda yaþayan insanlarýn maruz kalacaðý tehlikeler ve yýkým sonrasý ortaya çýkan asbestli yýkýntýlarýn nasýl bertaraf edileceði konusunda son derece duyarlý olunmasý konusunda katýlýmcýlarla önemli bilgiler paylaþýlmýþtýr.
19 Mart 2013 Salı 14:56
TMMOB Makina Mühendisleri Odasý Ýstanbul Þubesi tarafýndan düzenlenen Ýþ Saðlýðý ve Ýþ Güvenliði Sempozyumu 15-16 Mart tarihlerinde CNR Expo Fuar Merkezinde yapýldý. Son derece önemli ve güncel konulara yer verilen sempozyumun 16 Mart Cumartesi günü düzenlenen oturumlarýna katýlma fýrsatý elde edebildim. Aldýðým notlar ve yayýmlanmýþ bildirilerden elde ettiðim bilgileri sizlerle paylaþmak istedim. Sempozyumda 6331 Sayýlý Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kanunu`nun getirdikleri, sorunlarý ve çözüm önerileri, iþçi saðlýðýnýn ve iþ güvenliðinin toplumsal boyutlarý, Türkiye`deki ve Dünya`daki yasal ve teknik geliþmeler, iþ kazalarý ve meslek hastalýklarýnýn önlenmesine yönelik yaklaþýmlar, mühendislerin, hekimlerin ve teknik elemanlarýn bu süreçteki yeri konularý tartýþýldý. Konuþmacýlar özetle þu konulara deðindiler; Ýþçi saðlýðý ve iþ güvenliðinde temel amaç; çalýþma yaþamýnda çalýþan saðlýðýna zarar verebilecek hususlarýn önceden belirlenerek gereken önlemlerin alýnmasý, iþ kazasý geçirmeden, meslek hastalýðýna yakalanmadan rahat ve güvenli bir ortamda çalýþmalarýn saðlanmasý çalýþanlarýn ruhsal ve bedensel saðlýklarýnýn korunmasýdýr. Yaþam hakkýnýn saðlýklý yaþama ve çalýþma hakkýna dönüþtüðü, üretimde kâr elde etmenin ötesinde farklý deðerlerin yerleþtiði, her þeyin odaðýnda insanýn olmasý gerektiði günümüz dünyasýnda iþ kazalarýnýn ve meslek hastalýklarýnýn ortadan kaldýrýlmasý, bilimsel ve teknolojik geliþmelerin saðladýðý olanaklarýn bu alana yönelik kullanýlmasýyla mümkündür. 6331 Sayýlý Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Kanununu 30 Haziran 2012 tarihinde yayýmlanarak yürürlüðe girmesine raðmen iþ kazalarý sonucu meydana gelen ölümler hala yüksek oranda devam etmektedir. SGK istatistiklerine göre 2008 yýlýnda iþ kazalarýnda hayatýný kaybeden iþçi sayýsý 865 iken, ölümler 2009 yýlýnda 1.171e, 2010 yýlýnda 1.444e, 2011 yýlýnda 1.573e ulaþmýþtýr. 2012 yýlý rakamlarý SGK tarafýndan henüz açýklanmamýþtýr. Ancak 2012 yýlýnda 2000 ne yakýn yurttaþýmýzýn iþ kazalarý ve meslek hastalýklarý sonucu hayatýný kaybettiði öngörülmektedir. Yaþanan kazalarýn teknik nedenleri ne olursa olsun, hepsinin temelinde, iþyerlerinde gerekli önlemlerin alýnmamasý, önlem alýnýp alýnmadýðýnýn denetlenmemesi, denetlemenin nitelik ve nicelik olarak gerekli kadrolarla yapýlmamasý gibi sorunlarýn var olduðu görülmektedir. SGK verilerine göre; Türkiyede günde; yaklaþýk 200 iþ kazasý olmakta, iþ kazalarý sonucu, 4 kiþi hayatýný kaybetmekte, 6 kiþi ise iþ göremez hale gelmektedir. Ülkemiz iþ kazalarýnda Avrupa ve Dünya da ilk sýralarda; ölümlü iþ kazalarýnda ise Avrupada birinci, Dünya da üçüncü sýrada yer almaktadýr. Ýþ kazalarýnýn önemli bir bölümünün kayda alýnmadýðý gerçekliði bir yana, meslek hastalýklarý hemen hemen hiç kayda alýnmamaktadýr. Yapýlan araþtýrmalara göre iþ kazalarýnýn %98i, meslek hastalýklarýnýn ise %100ü önlenebilir iken; gerekli önlemler alýnmadýðý için maalesef her yýl iþ kazasý ve meslek hastalarýndan dolayý birçok ülke nüfusuna denk insan topluluðu hayatýný kaybetmektedir. Bu konu ülke ekonomisi ve anayasal bir sorun olduðundan baþta devleti daha sonra saðlýðý ve yaþamý risk altýndaki çalýþaný, son olarak da olarak iþverenleri ilgilendirmektedir. Üretim sürecindeki saðlýksýz koþullar ve meydana gelen iþ kazalarý sonucu iþverenler de ciddi anlamda sorunlarla karþý karþýya kalmaktadýrlar. Ýþ Saðlýðý ve Ýþ Güvenliði alanýndaki en önemli sorunlarýn baþýnda üretim süreçleriyle ilgili ciddi bir kayýt sisteminin bulunmamasý gelmektedir. SGK tarafýndan hazýrlanan yýllýk iþ kazasý istatistikleri; istatistiksel çalýþma ve iþ kazalarýnýn nedenlerini anlamaya yönelik araþtýrma yapmak için yetersiz kalmaktadýr. Bu eksiklik, konu ile ilgili araþtýrma ve geliþtirme faaliyetlerinin önünde engel oluþturmaktadýr. Þu bir gerçek ki iþ kazasý bazen, meslek hastalýðý ise neredeyse hiçbir zaman resmi kayýtlara geçirilmemektedir. Ýþ kazalarýnýn takibi sürecinde de çoðunlukla, nedenler ve sorumlular gizlenmeye çalýþýlmaktadýr. Çalýþanlarýn yaþamýný karartan bu olaylarýn kaza olarak nitelendirilebilmesi için öngörülemez / önlenemez olmasý gerekmektedir. Oysa madenlerde, tersanelerde, inþaatlarda, atölyelerde, ofislerde, sýnýflarda gerçekleþen tüm olaylar önceden öngörülebilir ve engellenebilir nitelikteki olaylardýr. Sermayeler arasý rekabetin yoðunlaþtýðý günümüzde maliyetleri düþürme yarýþýna giren iþverenler, herhangi bir toplumsal gücün muhalefetiyle de karþýlaþmadýklarý için çalýþanlarýn yaþamý pahasýna iþçi saðlýðýný ve iþ güvenliðini saðlayacak en basit düzenlemelerden dahi kaçýnmaktadýrlar. Üretim sürecindeki denetimsizliðin iþçi saðlýðý ve güvenliðini tehdit eder boyutlarýnýn yanýnda çevre ve halk saðlýðýna da olumsuz etkileri her geçen gün artmaktadýr. Sonuç olarak; Ýþçi saðlýðý ve iþ güvenliði ile ilgili yasa, tüzük ve yönetmelikler uluslararasý sözleþme, standart ve normlar dikkate alýnarak yenilenmelidir. Ýþ saðlýðý ve güvenliði hizmetlerinin bir kamusal hizmet olduðu algýsýnýn yerleþtirilmesi saðlanmalýdýr. Güvenli makine ve teçhizat için akreditasyona önem verilmeli muayene kuruluþlarýnýn akredite olanlarý tercih edilmelidir. Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði hizmeti süreci dinamik bir süreçtir. Bu nedenle Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði sisteminin ölçülebilir ve izlenebilir olmasý gerekmektedir. Bir yönetim sisteminin iþlerliði, performans ölçüm ve analizine baðlýdýr. Ýþ saðlýðý ve güvenliði ile ilgili performans ölçülemediði ve izlenemediði takdirde bu süreci yönetmek de mümkün olmaz. Ýþ güvenliði uzmanlarýnýn eðitimi için hazýrlanmýþ programlar, konuya sektörel açýdan yaklaþmamaktadýr. Konu sektörel bazda ele alýnmalý ve her sektörün ihtiyacýna uygun iþ güvenliði uzmaný eðitimi verilmelidir. Farklý eðitim ve uzmanlýk dallarýndan gelen mühendis, mimar ve teknik elemanlara, ayný eðitim programýnýn uygulanmasý etkili bir çözüm deðildir. Ýþ kazalarýnýn önemli nedenlerinin baþýnda, iþçilerin eðitimsizliði gelmektedir. Ýþçilerin, çalýþma hayatý öncesi genel eðitimlerinin zayýf olmasýnýn yaný sýra, birçok alt iþ kolunda mesleki eðitim hemen hemen yok gibidir. Eðitim ve öðretim müfredatý, orta öðrenimden baþlanarak iþ saðlýðý ve güvenliði konusunu da içerecek þekilde yeniden düzenlenmeli, bütün okullarda iþ saðlýðý ve güvenliði eðitimi verilmeli, üniversitelerin ilgili fakültelerinde iþ saðlýðý ve güvenliði kürsüleri kurulmalýdýr. Sempozyumda deðinilen bir diðer ve önemli konu kentsel dönüþüm sürecinde yýkýmý planlanan 7 milyon civarýndaki binanýn 2010 yýlý öncesinde yapýlmýþ hemen hemen pek çok kýsmýnda asbest kullanýlmýþ binalar olduðundan yýkým sürecinin büyük riskler barýndýrmasý konusudur. Planlanan yýkýmlar sýrasýnda iþçi saðlýðý ve iþ güvenliði ile çevresel riskler, yýkým alaný etrafýndaki konutlarda yaþayan insanlarýn maruz kalacaðý tehlikeler ve yýkým sonrasý ortaya çýkan asbestli yýkýntýlarýn nasýl bertaraf edileceði konusunda son derece duyarlý olunmasý konusunda katýlýmcýlarla önemli bilgiler paylaþýlmýþtýr.
