Türkiye’de binlerce kişinin geçim kaynağı olan çam fıstığı, Balıkesir’e de sınır olan İzmir’in Kozak Yaylası’nda büyük zahmetlerle üretilirken, çam fıstığı üreticiliği Türkiye’de zarar etmeyen tarım ürünü olma özelliğini de koruyor.

Ülkemizde ciddi manada sadece Antalya Kahramanmaraş ve Bergama Kozak'ta üretimi yapılan çam fıstığı, iç piyasada sadece yüzde 5 tüketiliyor. Yüzde 95’i ise Avrupa'da İtalya, İspanya, Ortadoğu'da da Arap ülkelerine ihraç ediliyor. Çam kozalakları 11. Ve 12. aylarda toplanmaya başlıyor ve bu toplama işi Hıdrelleze kadar sürüyor. Toplanan kozalaklar Haziran ve Temmuz'da güneşte sergileniyor. Güneşte lale gibi açılan kozalaklardan patoz makinasıyla kabuklu fıstık çıkarılıyor. Daha sonra işleme tesislerinde kabuklu çam fıstığı suya yatırılıp boş kabukları temizleniyor.
Çam fıstığı içi elde edilince iç piyasada yüzde 5 tüketilirken, yüzde 95"i ise ihraç ediliyor. Kozak çam fıstığı üreticileri, raflarda Afgan ve Çin malı çam fıstığının tercih edilmesinden dolayı oldukça sıkıntılı. Türkiye’nin çam fıstığı ihracat merkezi konumundaki Balıkesir’in Ayvalık ilçesi içine sınır olan İzmir’in Bergama ilçesine bağlı Kozak Yaylası’nda uzun süredir çam fıstığı üreticiliği yapan ve dünyanın en kaliteli çam fıstığının Kozak’tan çıktığını söyleyen Hisar Köyü sakinlerinden Nedim Özkan, çam fıstığını mutfağa gelinceye kadar hangi safhalardan geçtiğini anlattı. Çam fıstığı üretiminin oldukça zahmetli olduğuna dikkat çeken Özkan, “Çam kozalakları hasadına yılın 11. ve 12. ayında başlanır. 6 Mayıs Hıdrelleze kadar ağaçtan toplama işi devam eder. 6 Mayıs’tan, Temmuz ve Haziran aylarına kadar kozalaklar yığın halinde harman edilir. Haziran, Temmuz aylarında bu harman ettiğimiz kozalakları güneşe tek sıra halinde serilir. Serdiğimiz kozalaklar güneşten bu konuma gelir. Tabiri caizse lale gibi açılır. Açılmış kozalakları patoz dediğimiz makinelerle kozalaktan iç kabuklu fıstıkları ayırırız. Ayırdığımız kabuklu fıstıkları tesislerde işler, yani sofraya sunulacak konuma getiririz. Çam fıstıkları, İtalya, İspanya, Arap ülkelerine ihracatı yapılıyor. Türkiye’de 3 bölgede üretiliyor. Antalya, Maraş ve Kozak. Ama Dünya’da geçerli olan Bergama Kozak üretimi çam fıstığıdır. Bir numarası, biz Kozak. Üretim, ülkemizdeki bir çok ilimizde de son zamanlarda küçük oranlarda artış göstermektedir” dedi.
“500 TON KOZALAKTAN 25 TON ÇAM FISTIĞI ELDE EDİLİYOR”
İşleme tesisi sorumlusu Özkan, çam fıstığını kilosunun 80 TL'ye ihraç edildiğini ifade ederek, "İç piyasada 100 ve 150 TL arasında. Ama Afgan malı, Çin malı, yani yurt dışından ithal edilen ürünler daha çok rağbet görüyor. Market raflarında bunun da giderilmesini istiyoruz. Yani iç piyasada organik olan Bergama’nın Kozak fıstığının kullanılması daha iyi olur bizim için. Türkiye’de kozak fıstığı bir numara olarak değerlendirilir. Çam fıstıkları genelde pilavda, şerbette, zeytinyağlılarda, Akdeniz mutfağında tercih edilir. 500 ton kozalaktan 100 ton civarı kabuklu fıstık çıkar. Bundan da 25 ton iç fıstık çıkar. Hemen yenilecek konuma gelen 25 ton iç fıstık çıkar. Üretici burada zarar etmiyor. Satış değeri ortalama 5 kat. Bu seneki üretim zayıf. Kozalakların içleri boş çıkıyor. Üretim, tamamen hava şartlarına bağlı. Fıstıkları alınan kozalaklar yakıt olarak kullanılmak üzere satılıyor” diye konuştu.