Ayrımcılık psikolojsi;Tüm dünyada artan mülteci hareketliliği toplumları etkilerken Türkiye de gerek Suriye gerekse Asya’daki farklı ülkelerden göç alan bir ülke olarak mülteci sorununa farklı açılardan muhatap durumda. Türkiye, Almanya ve ABD’de yürüttüğü çalışmalarda hem mültecilere hem de etnisite, milliyet ya da cinsiyet gibi kategoriler temelinde ayrışan diğer gruplara karşı tutumların arkasındaki psikolojik süreçleri araştıran Boğaziçi Üniversitesi Psikoloji Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Nur Soylu Yalçınkaya’ya göre bu kategorileri ne kadar doğal kabul edersek eşitsizlikleri de o denli normal karşılıyoruz.
Yalçınkaya mültecilere ya da daha genel olarak göçmenlere karşı tutum üzerine yapılan çalışmaların birçok faktör üzerinde yoğunlaştığını ifade ederken, özellikle tehdit algısı üzerinde duruyor: “Göçmenleri materyalist ya da sembolik tehdit kaynakları olarak algılayabiliyoruz. Göçmenlerin topluma katılmasıyla birlikte finansal kaynakların sıkıntıya gireceği, güvenlikle ilgili problemlerin ortaya çıkacağı ya da işsizliğin artacağı gibi endişeler materyalist tehdit algısını oluşturuyor. Milli kimliğin ya da kültürel değerlerin değişimiyle ilgili endişelerse sembolik tehdit algısını yansıtıyor. Bu tür endişelerin göçmenlere karşı olumsuz yaklaşımlarda belirleyici olduğunu gösteren çokça çalışma var.”
Yalçınkaya tehdit algısının yanısıra etnisiteyi anlamlandırma biçiminin göçmenlere bakışı şekillendirdiğini ifade ederken, “Örneğin etnik grupların genetik ya da biyolojik açıdan bambaşka insan grupları olduğuna dair (aslında temeli olmayan) inanışlar, bizi dışlayıcı tutum ve davranışlara götürüyor. Benzer şekilde, farklı etnik grupların kendilerine has kültürleri olduğuna ve bu gruplara mensup bireylerin bu kültürle yoğrularak değişmez özellikler kazandığına dair inanışlara sahip olabiliyoruz. Bu da kültürel yabancı olarak algılanan göçmenlerin katıldıkları topluma adapte olamayacağı görüşünü doğurarak dışlayıcı tutum ve davranışlara sebep oluyor,” diyor.
Genel olarak göçmen grupların topluma entegrasyonu açısından saygı görme ve kabul edilme hissinin önemli olduğunu vurgulayan Yalçınkaya,bireyin en temel psikolojik ihtiyaçlarından birinin ait olma ve kabul edilme ihtiyacı olduğunu belirtiyor. Yalçınkaya, “Toplum genelinde oluşan tehdit algısı göçmenlere karşı dışlayıcı tutum ve davranışlara yol açarken göçmenlerin topluma aidiyet hissini de sarsabilir,” derken topluma ait hissetmeyen, dışlandığını hisseden bireylerin toplumun üretken üyeleri haline gelmelerinin mümkün olamayacağının altını çiziyor.
Bu sorunun ABD’de Latin göçmenlerde tespit edildiğini aynı yaklaşımın Suriyeli mülteciler için de geçerli olduğunu belirten Yalçınkaya, ABD’de yaptığı ve bu psikolojik süreçleri incelediği araştırmasından verdiği örnekle mültecilerin kimliklerine gösterilmesi gereken saygının önemini şöyle ifade ediyor: “ABD’de yaptığımız bir çalışmada Latin göçmenlerin toplumda etnik kimliklerine ne derece saygı gösterildiğine dair algısını ve buna bağlı olarak topluma ne derece ait hissettiklerini araştırdık. Araştırmamızın çıkış noktası, vatandaşlık başvurusu yapma hakkına sahip olan Latin göçmenlerin büyük bir kısmının bu başvuruyu yapmadığına dair gözlemlerdi. Çalışmamızda vatandaşlık başvurusu yapmamanın altında yatan nedenlerden birinin Latin göçmenlerin toplumda etnik kimliklerine saygı gösterilmediğini düşünmeleri ve bunun sonucunda kendilerini topluma ait hissedememeleri olduğunu gösterdik.”
Nur Soylu Yalçınkaya, 2009 yılında Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden lisans derecesini aldıktan sonra lisansüstü eğitimine psikoloji alanında devam etti ve 2017 yılında Kansas Üniversitesi’nde doktora eğitimini tamamladı. 2018 yılından beri Boğaziçi Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nde ders vermekte olan Dr. Öğr. Üyesi Yalçınkaya, göç ve etnik / milli kimlik inşası, önyargı ve stereotipleştirme ve kültürel psikoloji alanlarında çalışıyor.
