Doğu Türkistan Sürgün Hükümeti Başbakanı İsmail Cengiz açıklamasında şunları söyledi; Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı’nın BM Oturumunda yapmış olduğu konuşmasında, “Doğu Türkistan”ın adını almadan “Çin’in toprak bütünlüğü perspektifinde Müslüman Uygur Türklerinin temel haklarının korunması hususunda daha çok çaba gösterilmesi gerektiğine inanıyoruz” şeklindeki sözleri, Doğu Türkistan halkını mutlu kılmıştır. İlk defa BM’lerde Doğu Türkistan’da yaşanan insan hakları ihlalleri ile ilgili sorunlar hem Amerika lideri Biden hem de Türkiye lideri Erdoğan tarafından dile getirilmiştir ve bu bağımsızlık mücadelemizde önemli bir aşama olarak tarihe geçecektir.
Türkiye dahil, BM üyesi bütün ülkelerin resmi söylemlerinde, Çin’in toprak bütünlüğüne saygı göstermesi gayet diplomatik ve gayet normal bir söylemdir. Ancak bu saygının sürekli ifade ediliyor olması doğru bir yaklaşım değildir. Çin’in toprak bütünlüğü ifadesi zikretmeden de, “Bölgedeki Uygur Türklerinin temel haklarının korunmasını” talep edebilirsiniz.
Ayrıca ABD lideri Biden’ın BM’deki konuşmasında bölgedeki sorunlardan bahsederken “Sincan” ismini zikretmesi de eleştirilmesi gereken bir söylemdir. Çünkü “Sincan” tabirinin kullanılması, Çin’in mevcut statüsünü itiraf etme anlamını taşımaktadır. Eğer “Doğu Türkistan” tabirinin kullanılması da diplomatik olarak sıkıntı yaratacaksa bölgedeki olayları “Uygur Özerk Bölgesi” olarak da isimlendirmek mümkündür.
Türkiye Cumhurbaşkanı “Uygur Türklerinin temel haklarının korunması gerektiğinden” söz ederken, Türk Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’nun ise “Çin’in güvenliği, Türkiye’nin güvenliğidir” ifadesi doğru bir söylem değildir. Burada “..eğer Çin’in güvenliği söz konusuysa, Çin, kendi güvenliği için her türlü önlemi almak durumundadır. Yani güvenliğini tehdit eden Uygurlara yönelik her türlü tedbirlerin alınması gayet tabiidir” anlamında bu ifadenin zikredildiğini söyleyebilirim.
Türkiye’nin Çin ile ilişkilerini geliştirmesi elbette normaldir. Normal olmayan bu ilişkilerde, soydaşlarımızın hak ve hukuklarının zikredilmiyor olmasıdır. Uygurların, Türkiye ile Çin arasında köprü vazifesi olarak kullanılmasını ve temel haklarının korunmasını talep etmek ilişkilere zarar vermez, aksine ilişkilerin güçlenmesine vesile olur. 25-27/09.2021
