Düşük faiz düşük enflasyon inadı döviz kurlarını çılgına çevirdi. Sadece dün doların bir gün içerisinde en yüksek seviyesine ulaştı. Peki çözüm nedir?
Erdoğan’ın düşük faiz ısrarı ve Merkez Bankası’nın son üç ayda 400 baz puan faiz indirmesi sonucu Türk Lirası sadece dolar karşısında değil tüm para birimleri karşısında tarihi değer kayıpları yaşıyor. Türk Lirası sadece 23 Kasım'da yüzde 15’e yakın devalüe olurken, yıllık kayıp yüzde 70’lere ulaştı. Ekonomistler yaşanan olayları nasıl yorumladı? Dolar daha ne kadar çıkar, çözüm erken seçim mi?
Yüzde 20'ye yaklaşan enflasyona rağmen Merkez Bankası'nın son üç ayda 400 baz puan faiz indirmesi doların ateşini yükseltti. Prof. Dr. Yalçın Karatepe “Bu iktidarla Türkiye’nin gideceği bir yer kalmamıştır” derken piyasa analisti Alex Kuptsikevich ise “TL’deki değer kaybı, düşük faiz politikasına destek verdiğini tekrar açıklayan Erdoğan’ın yardımı olmadan gerçekleşemezdi” dedi. Piyasa stratejisti İpek Özkardeşkaya 'Kur 20 ve hatta daha da üzerine çıkabilir' uyarısı yaptı.
DW Türkçe’ye konuşan Ankara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yalçın Karatepe ekonomiyi yönetenlerin ekonomik gerçekliklerle ‘inatlaşma’ içerisinde olduğunun altını çizdi.
Prof. Dr. Karatepe, “Bu iktidarla Türkiye’nin gideceği bir yer kalmamıştır” dedi ve ekledi: “Yarın Cumhurbaşkanı Erdoğan ya da iktidar çıkıp yeniden ‘AB sürecine gireceğiz, ABD vs.‘ dese, bunların hiç birisinin sonuç verme ihtimali yok. Çünkü artık inanılırlığını kaybetmiş bir iktidarla karşı karşıyayız. Türkiye’nin ekonomik sorunlarının kalıcı olarak çözülmesinin ön koşulu bu iktidarın ve bu iktidar anlayışının değişmesiyle başlayacaktır diye düşünüyorum.”
‘Bir güven sorunu‘ olduğunu belirten ekonomist Güldem Atabay da siyasette bir ‘kan değişiminin‘ beklenebileceğini söyledi.
Atabay’ın değerlendirmeleri şöyle: “TL’nin değer kazanması için siyasi bir değişim gerekiyor. Bunun adı da seçim, erken seçim. Böyle bir kan değişiminin yaratacağı ilk etki de parlamenter sisteme, hukuka ve rasyonal bir ekonomi politikasına dönüş beklentisi üzerinden Türkiye’ye sermaye akışının hızlanması. Bu da mevcut TL/dolar seviyesini tek haneli seviyelere çekecek kadar güçlü bir etki yaratabilir. İktidar değişikliğinin herhalde TL’nin değeri açısından önümüzdeki dönemde kalan son çare olarak karşımızda olduğu gerçeği ile karşılaşıyoruz.”
Atabay erken seçim olmaması ve seçimlerin Haziran 2023’te yapılması halinde ise TL’deki değer kayıplarının hızlanarak devam etmesini ve ekonomik krizin derinleşmesini bekliyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ise bugün seçimin 2023’te olacağını tekrar vurgularken, erken seçimin kesinlikle olmayacağını söyledi.
BBC Türkçe’nin aktardığına göre döviz alım ve satım platformu FxPro’dan kıdemli piyasa analisti Alex Kuptsikevich ise kurun bu seviyeye gelmesinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın büyük payı olduğu görüşünde: “TL’deki değer kaybı, düşük faiz politikasına destek verdiğini tekrar açıklayan Erdoğan’ın yardımı olmadan gerçekleşemezdi”
Erdoğan, uzun zamandır yüksek faizin enflasyona neden olduğunu öne sürerek genel kabul gören ekonomi teorisinin tersi bir politika izliyor.
İsviçre merkezli Swissquote bankasından piyasa stratejisti İpek Özkardeşkaya ise Türkiye’de kur krizinden ziyade bir Merkez Bankası bağımsızlık krizi olduğunu düşüncesinde: “Para politikası kararları siyasi güçlerin gölgesinde kalıyor ve bu çok vahim bir durum”
Özkardeşkaya, dolar/TL kurunun yakın zamandaki performansı ile ilgili olarak ise şu yorumda bulundu: “Kur 20 ve hatta daha da üzerine çıkabilir. Dolardaki yükselişin hızını, piyasanın güveninin tekrar ne zaman kazanılacağı belirleyecek”
Kanada merkezli yatırım bankası TD Securities’ten gelişen piyasalar baş stratejisti Cristian Maggio’ya göre de Türkiye şu an bir kur krizi içinde.
Bir ülkenin para biriminde ani değer kaybı yaşanması durumuna da ‘kur krizi‘ adı veriliyor. 2018 yılının Ağustos ayında ABD ve Türkiye arasında yaşanan Pastör Brunson krizinin tetiklemesiyle TL’de değer kaybı günlük yüzde 10’ları aşıyordu.
