Çocuklar başta olmak üzere tüm yaş grupları için gerekli mikrobesinleri içeren 'süt', dengeli beslenmenin temel basamaklarından birini oluşturuyor. 'Her gün en az bir bardak süt', doktor ve tüm annelerin standart tavsiyelerinden biri olarak karşımıza çıkıyor. Vücudun fazlaca ihtiyaç duyduğu mineral olan kalsiyumun en güçlü kaynağı olan süt, hayati fonksiyonların devamlılığında da önemli rol oynuyor. Memorial Şişli Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü'nden Dyt. Ezgi Mumcu, '21 Mayıs Dünya Süt Günü' kapsamında sütün faydaları ve tüketim şekli konusunda önerilerde bulundu.
Süt ihtiyacı her yaş grubunda farklılık gösteriyor
Yüzde 80'den fazlası su olan süt; protein, karbonhidrat, mineraller ve vitaminlerden oluşur. Süt ve süt ürünleri kalsiyum, potasyum, fosfor, B2, B12, A ve D vitaminlerini içerir. Dolayısıyla tüm bu besin öğeleri, çocukların kemik ve diş oluşumlarının tamamlanmasında, ileri yaşlarda kemik yoğunluğunun azalması ve gebelik ile emzirme döneminde artan ihtiyaca bağlı depolardaki azalmayı önlemede olmazsa olmazlar arasında yer alır.
Normal yetişkinlerde ihtiyaç 2 porsiyon süt veya yoğurt ile karşılanabilmekte ancak ihtiyaçların arttığı gebelik, emzirme, büyüme, gelişme dönemlerinde bu ihtiyaç 3-4 porsiyona çıkmaktadır. Normalde 8 yaş altındaki çocuklar günde en az 2 bardak süt, 8 yaş üstü çocuklar ise 3 bardak süt içmelidir.Sade bir süt hayranı değilseniz, yoğurt, süzme peynir gibi diğer süt ürünleri de tercih edebilirsiniz.
Gebeliğinde düzenli olarak süt tüketen annelerin bebekleri tamamlayıcı gıdaya geçişle birlikte süt ve süt ürünlerini tattığında garipsemeyecektir. Dolayısıyla bu çocukların süt tüketimi de kolay olacaktır. 1 yaş itibariyle günlük 500 ml'i geçmemek koşuluyla çocuklara süt verilebilir. Demir eksikliği ve kansızlık riskini önleme açısından da önemlidir. Anne-babanın düzenli olarak süt tüketmesi mutlaka çocuğu da etkileyecek ve o da süt içecektir. Pipet kullanımına çok hevesli olan çocuklarda renkli pipetler yardımıyla süt tüketimi kolaylaştırılabilir. Renkli ve eğlenceli bardaklar da süt tüketimi konusunda etkilidir. Çocuk süt tüketiminde anne babanın tüm çabalarına rağmen zorlanıyorsa sevdiği meyvelerden yardım alınabilir. Örneğin en sevdiği meyve püre haline getirilerek süte eklenebilir, bir top dondurma özellikle yaz aylarında süt tüketimini kolaylaştırabilir. Süte kakao katmak da çocuklara süt içirmek için önemli bir çözüm yolu olabilir.
Süt tüketimi ile yapılan bilimsel bir çalışmada aşırı kilolu kişiler günde üç porsiyon kalsiyum bakımından zengin süt ürünleri tüketerek benzer diyet uygulayanlara göre daha fazla yağ kaybı yaşamıştır. Ayrıca araştırmacılar, bu çalışmada kalsiyum takviyelerinin süt kadar iyi çalışmadığını da ortaya koymuştur. Kalsiyumun vücudunuzun yağ yakma oranını artırabileceği düşünülürken, süt ürünlerindeki örneğin süt proteinleri gibi diğer aktif bileşiklerin de ilave bir yağ yakma etkisi sağladığı saptanmıştır. Başarının anahtarı elbette başarmak için kilo verme diyetini takip etmektir.
Süt dünyadaki en iyi kas gelişimini sağlayan gıdalarından biridir. Süt proteini yaklaşık yüzde 20 peynir altı suyu ve yüzde 80 kazeinden oluşmaktadır. Her ikisi de yüksek kaliteli proteinler olmakla birlikte peynir altı suyu 'hızlı protein' olarak bilinir çünkü amino asitlere hızla parçalanır ve kan dolaşımına emilir. Bu da sütü, antrenmanınızdan sonra tüketebileceğiniz iyi bir protein yapar. Kazein ise daha yavaş sindirilir. Bu yüzden daha uzun süre tok kalınması ve metabolizmayı uyarıcı etki yapması açısından idealdir. Hem yemekler arasında hem de uyku öncesi rahatlıkla tüketilebilir. Süt her ikisini de sağladığı için, kas geliştirme proteinlerinin ideal bir kombinasyonunu sağlar.
Süt, kalsiyum ve az miktarda D vitamini içerir. Bu birleşim güçlü ve sağlıklı kemikleri destekler. Vitamin D ile birlikte düzenli süt tüketimi osteopeni, osteoporoz ve osteoartrit riskini ortadan kaldırır.
Süt, zerdeçal gibi malzemelerle birlikte kullanıldığında bağışıklık sisteminin güçlendirir ve mevsim değişikliklerinde direnç kazanılmasını sağlayarak hastalıklardan korur.
İnek sütü, kan basıncını korumaya yardımcı olan potasyum açısından zengindir. Artan potasyum ve düşük sodyum alımı bir arada gelişen kardiyovasküler hastalıklar riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
D vitamini takviyeli süt depresyona yardımcı olabilir. D vitamini, 'mutluluk hormonu', serotonin üretim ve regülasyonunda çok önemli rol oynar. Düzenli süt tüketimi de yorgunluğa ve zayıflığa karşı savaşmaya da yardımcı olur.
Sütle hazırlanabilecek lezzetli ve pratik tarifler sıcak yaz aylarında ferahlık ve zindelik vermektedir.
Enerji deposu keten tohumlu smoothie: Bir muzu soyup dilimledikten sonra, bir buçuk su bardağı laktozsuz süt ile birlikte blendera ekleyin. İçerisine bir yemek kaşığı yoğurt, bir yemek kaşığı keten tohumu, bir tutam toz zencefil ve tarçın ekledikten sonra blenderdan geçirip, içebilirsiniz.
Metabolizma hızlandırıcı avokadolu-muzlu smoothie: Küp küp doğranmış 1 avokado, 2 dondurulmuş ve doğranmış muzu 400 ml. süt ile blenderdan geçirip, tüketebilirsiniz.
