Suriyeli sığınmacıların neden olduğu sorunlarla yeni yeni yüzleşen hükümet, işsiz kalan kendi vatandaşlarına iş bulmakta zorlanınca çareyi promosyon - eşantiyon uygulamasına çevirdi. Kayıt dışı ile mücadelede yeterli sonucu bir türlü elde edilemeyince bir Suriyeli'nin yanına bir Türk işsiz alana 11 bin 400 TL teşvik verilecek.
Özellikle büyük şehirlerde kaçak yabancı işçi çalıştıranlara yönelik bilgilendirme çalışmaları yoğunlaşırken, işsizlikle mücadelede hükümet yeni modeller uygulamaya koydu. Suriyeli'leri ihmal etmeyen hükümet, istihdam modelini çeşitlendirmeye, kayıt dışı işçi çalıştıranlara yönelik yaptırımlar uygulamaya kararlı. Bir Suriyeli işsizle birlikte kendi vatandaşını işe alan işverene hükümetten 11 bin 400 TL teşvik gelecek. Kurallara uymayan ve kaçak yabancı işçi çalıştırmaya devam edenlere ise sert yaptırımlar geliyor. Yabancı kaçak işçilerin sınırdışı edilme masrafları çalıştığı işyerlerinden tahsil edilecek. Program kapsamında sağlanan teşvik 6 ay devam edecek. Böylece 1 Suriyeli işçiyi sigortalı olarak işe alan işveren, 1 Türk işçi ile birlikte 6 ayda toplam 11 bin 400 TL teşvikten yararlanacak.
Ayrıca, Suriyeli işçiler için yapılacak 372 TL tutarındaki çalışma izni masrafları da karşılanacak.
İstanbul’da kaydı bulunmayan Suriyelilerin kayıtlı oldukları illere gönderilmesi, kaçak Suriyeli ve başka ülkelere mensup yabancı işçi çalıştırılmasının önlenmesi amacıyla tanınan süre 25 Ağustos’ta doldu. Sosyal güvenlik denetmenleri, temmuz ağustos aylarında rehberlik hizmeti kapsamında, kaçak yabancı işçi çalıştıranlara yönelik yaptırımlar konusunda işyeri ziyaretleri yaparak işverenleri ve meslek örgütlerini uyardı. Bundan sonra yapılacak denetimlerde kaçak yabancı işçi çalıştırdığı tespit edilenlere yönelik yaptırımlar uygulanmaya başlanacak. Kaçak yabancı işçi çalıştırmaya yönelik İstanbul’daki bu uygulama diğer illere de yaygınlaştırılacak.
Yapılacak denetimlerde, İstanbul’da kayıtlı olmadığı tespit edilen geçici koruma statüsündeki Suriyeliler, kayıtlı bulundukları illere gönderilecek.
Türkiye’ye sığınan Suriyeliler ile Türk işçilerin iyi koşullarda çalışmasını sağlamak, işgücü piyasasına girişlerini kolaylaştırmak ve sigortalı çalışabilmeleri için kayıtlı istihdama geçiş programı (KİGEP) yürütülüyor. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ve Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Türkiye Ofisi işbirliğiyle yürütülen program, şimdilik İstanbul, Bursa, Adana, Hatay ve Konya illerini kapsıyor. Bu illerde istihdam edilecek her bir Suriyeli ve Türk işçi için, sosyal güvenlik prim bedeline karşılık aylık 950 TL teşvik sağlanacak. Teşvikten yararlanmak için Türk işçinin yeni istihdam edilmesi şartı aranmıyor, halen çalışmakta olan işçiler için de teşvik alınabilecek.
Program kapsamında İstanbul, Adana, Bursa, Hatay ve Konya’da 1100 Suriyeli ve 1100 Türk işçi için teşvik sağlanacak. Ayrıca, 1600 Suriyeli işçinin çalışma izni ücretleri karşılanacak.
Teşvikten yararlanabilmek için istihdam edilen işçilerin kesintisiz çalıştırılması ve primlerinin ödenmesi gerekiyor.
ILO Türkiye Ofisi Direktörü Numan Özcan, kontenjanın yaklaşık yarısı için başvuru aldıklarını belirtirken, İstanbul’da yabancı kaçak işçilere yönelik denetimlerin artması nedeniyle burada ilginin daha fazla olduğunu vurguladı.
Özcan, ilk etapta 5 ilde toplam 2 bin 200 kişi ile başlattıkları programın etki analizini yapacaklarını, başarılı olması halinde başka illere de yaygınlaştırılarak, kişi sayısının artırılacağını belirtti. Özcan, ikinci aşamada artı 7 bin kişi için daha teşvik sağlanmasının söz konusu olduğunu, bunun için kaynaklarının bulunduğunu ifade etti. Özcan, programın mevcut beş ile ilave olarak Ankara, Mersin, Gaziantep, Şanlıurfa, İzmir, Manisa ve Sakarya gibi talep alınan ve uygun görülen illere de yaygınlaştırılacağını vurguladı.
ILO Türkiye Ofisi olarak Suriyeliler için işyeri uyum programları düzenlediklerini belirten Özcan, Türk işçilerle eşleşme yaptıklarını, bu sayede işyeri kültürüne ve çalışma ortamına daha kolay uyum sağladıklarını kaydetti.
1 Suriyeli+1 Türk işçi teşvikinden yararlanabilmek için ilk olarak SGK’nın internet sitesinden ön kayıt yaptırılması ve işe alınacak Suriyeli işçi için çalışma iznine başvurmak gerekiyor. Çalışma izinleri alındıktan sonra SGK il müdürlüklerinde kesin kayıt başvurusu yapılıyor. Kesin kayıt işleminin ardından sözleşme imzalanıyor.
Destekten yararlanabilmek için SGK’ya borcun bulunmaması koşulu aranıyor.
İstanbul, Adana, Bursa, Hatay ya da Konya illerinden birinde kayıtlı işverenler veya bu illerde yeni bir işyeri açacak kişiler teşvikten yararlanmak için başvurabilecek.
10'dan az çalışanı olan bir işveren yanında halen çalıştırmakta olduğu ya da işe alacağı bir Türk işçi ve ilave istihdam edeceği bir Suriyeli işçi için başvuru yapabilecek.
10'dan fazla çalışanı olan işveren, proje kapsamında yanında halen çalıştırmakta olduğu Türk işçiler veya ilave istihdam edeceği Türk işçiler için, çalıştıracağı Suriyeli sayısı kadar teşvik alabilecek. Bir işyeri en fazla 10 Suriyeli ve 10 Türk vatandaşı için teşvik alabilecek.
KAÇAK YABANCI İŞÇİ ÇALIŞTIRANA YAPTIRIMLAR GELİYOR
İstanbul başta olmak üzere önümüzdeki günlerde kaçak yabancı işçi çalıştıranlara yönelik denetimler yoğunlaştırılacak. Denetimler sonucu çalışma izni bulunmayan Suriyeli veya başka ülke vatandaşı yabancıyı çalıştıran işverenlere, her bir yabancı için 8 bin 821 TL ceza uygulanacak. Ayrıca, çalışma izni olmaksızın bir iş yerinde çalışan yabancılara 3 bin 527 TL, izin olmaksızın kendi işini kurmuş yabancıya da 7 bin 57 TL para cezası verilecek.
Aynı iş yerinde yapılacak ikinci denetimde de kaçak yabancı işçi çalıştırıldığı tespit edilirse, işçi başına 17 bin 642 TL tutarında ceza uygulanacak.
ÜLKELERİNE GÖNDERME MASRAFI İŞVERENDEN
Uluslararası İşgücü Kanunu uyarınca yabancı uyruklu bir şahsı çalıştırabilmek için Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’ndan çalışma izni alınması zorunlu. Türkiye’de geçerli çalışma izni olmadan çalışan yabancılar hakkında cezai ve idari işlem uygulanıyor. İzinsiz çalıştığı belirlenen yabancıların Türkiye’ye girişi, pasaport, vize ve ikâmet izni konuları tetkik edilerek, durumları yasal olmayanlar sınır dışı ediliyor.
Çalışma izni bulunmayan yabancıyı çalıştıran işveren veya işveren vekili, yabancının ve varsa eş ve çocuklarının konaklama giderlerini, ülkelerine dönmeleri için gerekli masrafları ve gerektiğinde sağlık harcamalarını karşılamak zorunda.
Suriyeliler geçici koruma statüsünde oldukları için sınır dışı edilmeyip, kayıtlarının bulunduğu illere gönderiliyor. Ancak diğer ülkelerden gelerek kaçak çalıştıkları tespit edilenler uçağa bindirilerek ülkelerine gönderiliyor. Kaçak yabancı çalıştırdığı tespit edilen iş yerleri, yabancıların ülkelerine gönderilmesine kadar yapılan masraflardan da sorumlu tutuluyorlar.
