Ahmet OKUMUŞ
    Bugün burada sizinle paylaşacağım yazının ana fikri bana ait değil. Derlemenin tamamı Anadolu Ajansı Ekonomi eski Müdürü Metin Türkyılmaz’a ait. Bunun niye yazdığıma gelince hani mevcut iktidar ekonomideki başarısı ile övünüyor, geçmişi her ortamda kötülemekten geri kalmıyor ya onun için yazıyorum.

    Neyse günümüzü ele almadan ülkenin kuruluş yıllarına dönelim. 

Yani Atatürk döneminde ülke ekonomisi yıllık ortalama yüzde 7,4 büyüdü. GSYH, 15 yılda 2013 fiyatlarıyla 12,1 milyar dolardan, 35,2 milyar dolara çıktı. 12 yılın 6 yılı İkinci Dünya Savaşı yıllarına rastlayan İsmet İnönü döneminde ekonomi yıllık ortalama yüzde 1,3 büyüyerek 35,2 milyar dolardan 41 milyar dolara yükseldi.
Türkiye ekonomisi, yıllık ortalama olarak Celal Bayar ve Cevdet Sunay dönemlerinde yüzde 6,3, Cemal Gürsel döneminde yüzde 6,1, Turgut Özal döneminde yüzde 6 büyüdü. Ekonomi yıllık ortalamada, Ahmet Necdet Sezer döneminde yüzde 4,9, Kenan Evren döneminde yüzde 4,8, Süleyman Demirel döneminde yüzde 3,4, Fahri Korutürk döneminde yüzde 2,8 büyüme gösterdi. Ekonomik büyüme Abdullah Gül’ün 2007-2013 döneminde ise yıllık ortalama yüzde 3,2 oldu. Türk ekonomisi, Cumhuriyet döneminde, 1923-2013 döneminde yıllık ortalama yüzde 4,8 büyüdü. 2013 fiyatlarıyla 1923 yılında 12,1 milyar dolar olan ekonomik büyüklük, 2013 yılında 820 milyar doları geçti. 1923 yılında 12 milyon 475 bin olan yıl ortası nüfus, 2013 yılında 76 milyon 55 bine ulaştı. Kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla da, 2013 fiyatlarıyla 969 dolardan 10 bin 782 dolara çıktı. Böylece, 1923-2013 döneminde nüfusu 6,1 katına yükselen Türkiye’nin, ekonomisi 67,8, kişi başına geliri de 11,1 katına ulaştı.

13 ÇİFT HANELİ BÜYÜMENİN 7’Sİ ATÜTÜRK DÖNEMİNDE


Yıllara göre Atatürk döneminde ekonomi, 1924 yüzde 14,9, 1925 yüzde 12,3, 1926 yüzde 18,2, 1928 yüzde 11, 1929 yüzde 21,6, 1933 yüzde 15,8, 1936 yüzde 23,2 gibi 7 kez çift haneli büyüdü. Çift haneli büyüme İsmet İnönü döneminde, 1946’da yüzde 32 (İkinci Dünya Savaşı’nın ekonomik etkisini dikkate almak lazım) ve 1948’de yüzde 16,6 ile iki kez yaşandı. Celal Bayar döneminde, 1951’de yüzde 12,8, 1952’de yüzde 11,9 ve 1953’de yüzde 11,3 ile üç kez çift haneli büyüme görüldü.
Ekonomide son çift haneli büyüme 1966’da (Cemal Gürsel’in hastalığı nedeniyle görevini sonlandırıp, Cevdet Sunay’ın Cumhurbaşkanı seçildiği yıl) yüzde 12 ile görüldü. Sonuçta, artısıyla eksisiyle Türk ekonomisi Cumhuriyet döneminde oldukça başarılı bir dönem çizdi. Ülke, neredeyse Ortaçağ ekonomik yapısından alınıp, Dünya Bankası tanımıyla yüksek orta gelirli bir ülke haline dönüştürüldü. Görünen o ki, bu ekonomik değişimi, Cumhuriyet başarıyla yaptı. Daha iyisi olabilir miydi? Mümkün. Bazı ülkeler (Güney Kore gibi) çok daha hızlı bir ekonomik büyüme ve dönüşüm gerçekleştirdiler. Buna karşın çoğu ülke de (en başta yine 1,3 milyar dolar gibi bir borcunu ödeyemeyerek temerrüde düşüp iflas eden Arjantin gelir. Ki bu ülke 1930’lu yıllarda Fransa’dan bile zengin bir ülke olarak dünyanın refahta 9’uncu ülkesiydi.

EN BAŞARILI DÖNEM ATATÜRK DÖNEMİ

Ekonomide, Cumhuriyet tarihinin hemen bütün alanlarda olduğu gibi en başarılı dönemi Mustafa Kemal Atatürk dönemidir. Atatürk döneminde ülke ekonomisi yıllık ortalama yüzde 7,4 büyüdü. Gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH), 15 yılda 2013 fiyatlarıyla 12,1 milyar dolardan, 35,2 milyar dolara çıktı. Bu dönemde nüfus 12 milyon 475 binden 16 milyon 916 bine, kişi başına yurtiçi gelir de 2013 fiyatlarıyla 969 dolardan 2 bin 83 dolara yükseldi.

İSMET İNÖNÜ DÖNEMİ

1938-1950 arasında görev yaptığı, 12 yılın 6 yılı İkinci Dünya Savaşı yıllarına denk gelen İsmet İnönü döneminde, 6 yıl küçülen ekonomi, yıllık ortalama yüzde 1,3 büyüyerek, 2013 fiyatlarıyla 35,2 milyar dolardan 41 milyar dolara çıktı. Bu dönemde nüfus 16 milyon 916 binden 20 milyon 809 bine yükselirken, kişi başına gelir, büyümenin nüfus artışının altında kalması nedeniyle 2 bin 83 dolardan 1968 dolara indi. Türkiye ekonomisi, yıllık ortalama olarak Celal Bayar ve Cevdet Sunay dönemlerinde 6,3, Cemal Gürsel döneminde 6,1, Turgut Özal döneminde 6 büyüdü. Ekonomi yıllık ortalamada, Ahmet Necdet Sezer döneminde 4,9, Kenan Evren döneminde 4,8, Süleyman Demirel döneminde 3,4, Fahri Korutürk döneminde 2,8 büyüme gösterdi. Ekonomik büyüme Abdullah Gül’ün 2007-2013 döneminde ise yıllık ortalama 3,2 oldu. 2014 yılı henüz tamamlanmadığından hesaplamalara 2014 yılını dahil edemiyoruz, yalnız ilk çeyrekte ekonomi yüzde 4 büyüdü. Tahminler, yıllık büyümenin 4’ün altında kalacağı şeklinde. Bundan dolayı 2007-2013 ortalaması olan yıllık yüzde 3,2 büyümenin 2014 yılı dahil edildiğinde fazla değişmeyeceği görülüyor.

CELAL BAYAR DÖNEMİ

1950-1960 arasında görev yapan Türkiye’nin üçüncü ve ilk sivil Cumhurbaşkanı Celal Bayar döneminde ekonomi yüzde 6,3 büyüyerek, 2013 fiyatlarıyla 41 milyar dolardan 75,4 milyar dolara çıktı. Nüfus 20 milyon 809 binden 27 milyon 509 bine, kişi başına yurtiçi gelir de 1968 dolardan 2 bin 740 dolara yükseldi.

CEMAL GÜRSEL DÖNEMİ

27 Mayıs 1960 darbesinden sonra Devlet Başkanı, 1961 yılında da Cumhurbaşkanı seçilen Cemal Gürsel döneminde (1960-1966), 2013 yılı fiyatlarıyla ekonomi, yıllık yüzde 6,1 artışla 75,4 milyar dolardan 107,6 milyar dolara, nüfus 27 milyon 509 binden 31 milyon 934 bine, kişi başına yurtiçi gelir de 2 bin 740 dolardan 3 bin 371 dolara çıktı.

CEVEDET SUNAY DÖNEMİ

Cemal Gürsel’in sürekli rahatsızlık nedeniyle Cumhurbaşkanlığı’nın Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından sonlandırılmasının ardından 1966 yılında Cumhurbaşkanı seçilen Cevdet Sunay döneminde (1966-1973) ekonomi 107,6 milyar dolardan yıllık yüzde 6,3 ortalama büyümeyle 1973 yılında 165 milyar dolara yükseldi. Bu dönemde nüfus 31 milyon 934 binden 38 milyon 72 bine, kişi başına yurtiçi gelir ise 3 bin 371 dolardan 4 bin 333 dolara ulaştı.

FAHRİ KORUTÜRK DÖNEMİ

1970 yıllar Türkiye’de 12 Mart 1971 darbesi, gençlik hareketleriyle ve terör olaylarıyla geçti. Arap-İsrail savaşları ve petrol karteli OPEC’in kurulması, OPEC’in petrol ambargoları, tüm dünyada enerji fiyatlarını artırdı enflasyon yarattı. ABD’nin altın para standardını sürdürememesi de devalüasyonlara neden oldu. 1974 yılında Kıbrıs Barış Harekatı’nı yapmak zorunda kalan Türkiye, hem bu harekatın ekonomik yükü, arkasından Türkiye’ye uygulanan ambargo, hem petrolde dışa bağımlılığı hem de olayların yönetimi istikrarsızlaştırması nedeniyle sıkıntılı bir dönem geçirdi. 1973-1980 arasında görev yapan Fahri Korutürk zamanında, nüfus 38 milyon 72 binden 44 milyon 438 bine, ekonomi, 2013 yılı fiyatlarıyla, yıllık ortalama yüzde 2,8 büyümeyle 165 milyar dolardan 200,6 milyar dolara, kişi başına yurtiçi gelir de 4 bin 333 dolardan 4 bin 513 dolara yükseldi.

KENAN EVREN DÖNEMİ


12 Eylül 1980 darbesiyle Devlet Başkanı, 1982 Anayasası’nın halk oyuyla kabulüyle otomatik olarak seçilmeden Cumhurbaşkanı olan Kenan Evren döneminde (1980-1989), ekonomi yıllık ortalama yüzde 4,8 büyümeyle, 2013 yılı fiyatlarıyla 200,6 milyar dolardan 304,9 milyar dolara, kişi başına yurtiçi gelir 4 bin 513 dolardan 5 bin 555 dolara, nüfus ise 44 milyon 438 binden 54 milyon 893 bine çıktı.


TURGUT ÖZAL DÖNEMİ
1983-1989 döneminde Başbakanlık yapan Turgut Özal’ın, 1989’da Cumhurbaşkanı seçilmesiyle Celal Bayar’dan sonra ikinci kez asker olmayan biri Cumhurbaşkanlığı’na geldi. 1993 yılında vefat eden Turgut Özal döneminde (1989-1993) ekonomi yıllık ortalama yüzde 6 büyümeyle, 2013 yılı fiyatlarıyla 304,9 milyar dolardan 385,1 milyar dolara, kişi başına yurtiçi gelir 5 bin 555 dolardan 6 bin 486 dolara, nüfus ise 54 milyon 893 binden 59 milyon 367 bine yükseldi.

SÜLEYMAN DEMİREL DÖNEMİ
Turgut Özal’ın ölümüyle 1991 yılında yedinci kez Başbakan olan Süleyman Demirel, 1993 yılında Cumhurbaşkanlığı’na seçildi. 2000 yılına kadar bu görevde kalan Demirel döneminde, 1994 ve 1999 ekonomik krizleri yaşandı, ülke koalisyonlarla yönetildi. 1999 yılında 17 Ağustos Gölcük (büyük Marmara depremi) ve 12 Kasım Düzce depremleri de ekonomiyi sarstı. Sonuçta, Demirel döneminde, ekonomi yıllık ortalama yüzde 3,4 büyüyerek 2013 fiyatlarıyla 385,1 milyar dolardan 485,3 milyar dolara, kişi başına yurtiçi gelir 5 bin 555 dolardan 7 bin 554 dolara, nüfus ise 59 milyon 367 binden 64 milyon 252 bine çıktı.

AHMET NECDET SEZER DÖNEMİ


2000 yılında Cumhurbaşkanı seçilen Ahmet Necdet Sezer’in dönemi de (2000-2007) sıkıntılı başladı. Aşırı değerlenen TL, bankacılık krizi ve Milli Güvenlik Kurulu’nda Cumhurbaşkanı Sezer ve Başbakan Ecevit arasında Ecevit’in ifadesiyle Sezer’in Ecevit’e Anayasa kitapçığını fırlatması nedeniyle başlayan siyasi kriz, iyice belirgin bir durum aldı. Ekonomik krizin iki-üç gün içinde içinden çıkılmayacak hal almasına, kontrolden çıkmış arabanın duvara toslamasına neden oldu. Nitekim 2001 yılında ekonomi yüzde 5,7 küçüldü. Ekonomi, ABD’den apar topar çağrılan Dünya Bankası Başkan Yardımcısı Kemal Derviş’e teslim edildi. Sezer döneminde, Türk ekonomisi yıllık ortalama yüzde 4,9 büyüyerek 2013 fiyatlarıyla 485,3 milyar dolardan 678,4 milyar dolara, kişi başına yurtiçi gelir 7 bin 554 dolardan 9 bin 662 dolara, nüfus ise 64 milyon 252 binden 70 milyon 215 bine yükseldi.

ABDULLAH GÜL DÖNEMİ

Anayasa Mahkemesi’nin Cumhurbaşkanlığı seçimiyle ilgili kararı sonrası siyasi kriz yaşanması ve erken seçime gidilmesinin ardından 2007 yılında Cumhurbaşkanı seçilen Abdullah Gül dönemi 28 Ağustos 2014 sona erdi. Gül döneminde dünya ekonomik krizi yaşandı. Çok uzun vadeli mortgage kredileriyle özellikle konut piyasasının şişmesi sonucu ortaya çıkan kriz, konut piyasasının çökmesiyle ortaya çıktı. 2008 yılının son çeyreğinde ABD başlayan kriz, başta Avrupa ülkeleri olmak üzere dünyanın bütün gelişmiş ülkelerine yayıldı.2009 yılında Türkiye’nin de içinde bulunduğu çok sayıda ülke ekonomik krize girdi. 2007 yılında Cumhurbaşkanı seçilen Abdullah Gül’ün dönemine (2007-2014) rastlayan 2009 krizinde, Türkiye, yüzde 4,8 oranında küçüldü. Gül’ün döneminde, 2014 yılı hariç tutulduğunda (2014 yılı henüz tamamlanmadığından hesaplamalara dahil edilemedi) ekonomi, 2013 fiyatlarıyla yıllık ortalama yüzde 3,2 büyüyerek 678,4 milyar dolardan 820 milyar dolara çıktı. Bu dönemde kişi başına yurtiçi gelir, 9 bin 662 dolardan 10 bin 782 dolara, nüfus ise 70 milyon 215 binden 76 milyon 55 bine yükseldi.

Avatar
Adınız
Yorum Gönder
Kalan Karakter:
Yorumunuz onaylanmak üzere yöneticiye iletilmiştir.×
Dikkat! Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, müstehcen, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.