Vay adi goril vay

İnsanlar neden bu kadar kendilerinden ve bildiklerinden emin?
Niçin “eminim” “kesinlikle” gibi kesin yargılara sahipler?
Bir ömür boyu, bir dünya öngörüleri yanlış çıkmasına rağmen, niye konumlarını ve tutumlarını değiştirmezler?

***

Bu, bazen politik bir karar verirken seçmen davranışı,
Bazen bilimsel bir yargıyı inatla savunurken akademisyen davranışı,
Bazen önyargılarından dolayı fırsatları göremeyen işadamı davranışıdır.

***

Çünkü neyi görmeye hazırlanmışsak, onu görüyoruz yalnızca.
Gözümüzün önünde olup biteni, görmememizin sebebi “psikolojik kör noktalar” aslında…

***

Ve bakar-gör olduğumuzu görememek, ağır bedeller ödetir insanlara ve toplumlara…

***

30 saniye…

Sadece 30 saniye… Bakar-körlüğümüzü kanıtlıyor…
Kim mi kanıtlıyor?
Bir goril… Evet, bir goril
Vay adi goril vay…

***


Nasıl mı?
Harvard’lı psikolog Daniel Simons’ın yaptığı deneyle. İşte 30 saniyelik o deneyle…

Deneyde altı tane basketbol oyuncusu var. Bunların üçü beyaz tişört, diğer üçü siyah tişört giymiş. Basket topu beyaz tişörtlü oyuncularda ve 30 saniye boyunca birbirlerine pas veriyorlar. Ama deneyin yarısında goril kostümü giymiş bir adam oyuna giriyor, göğsünü yumrukluyor ve dışarı çıkıyor. Katılımcılara bu deneyin filmi izlettiriliyor ve beyaz tişörtlü oyuncuların birbirlerine kaç defa pas verdikleri soruluyor. Filmin sonunda katılımcılara filmin içinde olağandışı bir şeyler fark edip etmedikleri soruluyor… İlginç olan ise çok azı gorili fark ettiğini söylüyor.

***

Bu 30 saniyelik deney değişik ortamlarda tekrarlanıyor ve hep aynı sonuçlar alınıyor… Benim işadamlarına verdiğim seminerlerde de deneyin filmini izlettirdiğimde, çok az işadamı gorili fark ettiğini söylüyor…
***
Bu deney yıllar içinde o denli popüler hale geliyor ki, ders kitaplarına giriyor. Newsweek ve The New Yorker gibi dergiler sayfalarına alıyor. San Francisco’daki Exploratorium ve başka müzelerde sergileniyor.
***
Hayatımız boyunca, beynimize ve kendimize ne kadar güvendiğimizi, ama gerçeğin hiç de öyle olmadığını zekice ve komik bir deney gösteriyor…
***
Bu çokbilmişlik, bu böbürlenmeler, bu kasılmalar, bu övüngenlikler aslında içi boş ve yapay…
***
Ve granit gibi sağlam zannedilen yargıları, 30 saniyede tuzla buz ettiği için…
Vay adi goril vay…



Avatar
Adınız
Yorum Gönder
Kalan Karakter:
Yorumunuz onaylanmak üzere yöneticiye iletilmiştir.×
Dikkat! Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, müstehcen, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.