Darbe girişiminin ekonomiye etkisi 'mikro' kaldı

ANKARA (AA) - Fetullahçı Terör Örgütü'nün (FETÖ) darbe girişimi sonrası makro ekonomi göstergelerinde yaşanan negatif gelişmeler, Türkiye ekonomisine duyulan güven ve atılan adımlar sayesinde çok kısa sürede toparlanarak ibreyi yeniden pozitife çevirdi.

AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, FETÖ'nün darbe girişiminin gerçekleştiği 2016 yılının üçüncü çeyreğinde yüzde 1,8 daralan Türkiye ekonomisi, bu büyük şoka ve bazı uluslararası kuruluşların negatif değerlendirmelerine rağmen hızla toparlanarak yılın son çeyreğinde yüzde 3,5 büyüdü. Böylelikle ekonomi 2016'nın tamamında ortalama yüzde 2,9 büyüme performansı gösterdi.

Türkiye ekonomisi, bu yılın ilk çeyreğinde ise beklentilerin üzerine çıkarak yüzde 5 büyüdü. Üretim yöntemiyle gayrisafi yurt içi hasıla tahmini ise aynı dönemde cari fiyatlarla yüzde 14,3 yükselerek 641 milyar 584 milyon liraya çıktı.

Sanayinin çarkları daha hızlı döndüEkonomiye duyulan güvenin ve üretimin en büyük göstergelerinden sanayi üretimi de ülkenin en karanlık günlerinden birinin yaşandığı 2016 yılının temmuz ayında bir önceki aya göre yüzde 6,8 gibi yüksek bir oranda düşüş gösterdi ve 126,4'ten 117,8'e geriledi.

Üretim çarkları zaman kaybetmeden ağustos ayında daha hızlı dönerek yeniden yükselişe geçti. Ağustosta yüzde 8,7'lik artış ile 128'e çıkan sanayi üretim endeksi, bu sene mayıs ayına kadar da küçük oranlı değişimlerin görüldüğü dalgalı seyrine devam etti ve en son açıklanan rakamlara göre 137,3 seviyesine geldi.

Dış ticaret de darbe etkisi çabuk atlatıldıSöz konusu dönemde iç pazarda oluşan iniş-çıkışlar, yurt dışı ile gerçekleşen ekonomik faaliyetlerde de benzer şekilde kendini gösterdi. Terör örgütleri ve uzantıları tarafından Türkiye ekonomisine ilişkin yurt dışında yürütülen algı operasyonu da başarısızlıkla sonuçlandı. Darbe girişiminin yaşandığı temmuzda bir önceki aya göre yüzde 24 gerileyen dış ticaret hacmi, ağustosta yüzde 16'lık artış ile yeniden toparlandı.

Geçen yıl temmuzda bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 11,5 gerileyen ihracat, ağustosta yüzde 7,4 arttı. Geçen seneyi dalgalı bir seyir ile tamamlayan ihracat rakamları 2017 yılına yüzde 17,9 artış ile başladı. Şubatta yüzde 2,2 düşen ihracat mayıs ayına kadar yükselişine devam etti ve yılın ilk 5 ayında 64,3 milyar doları geçti.

İthalat rakamları da yüzde 19,4 düşüş görülen 2016 yılının temmuz ayı sonrasında yeniden artışa geçerek ağustosta yüzde 4 arttı. Bu sene mayıs ayına kadar artış gösteren ithalat rakamları ocak-mayıs döneminde 90 milyar dolara yaklaştı.

Erdoğan'ın 'istihdam çağrısı' yaraya merhem olduTürkiye'deki işsizlik oranı ise geçen sene nisandan itibaren artış gösterdi, artış darbe girişiminin yaşandığı temmuzda da devam etti ve yüzde 10,7'ye çıktı. Bu yıl ocak ayına kadar yükselişini sürdüren işsizlik oranları yüzde 13'e ulaştı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın şubat ayının başında Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin (TOBB) Ekonomi Şurası'nda yaptığı 'istihdam çağrısı', reel sektörün bu çağrıya verdiği destek ve bu seferberlik kapsamında hükümet tarafından alınan tedbir ve desteklerle işsizlik oranları düşüşe geçti. Şubatta yüzde 12,6'ya gerileyen işsizlik rakamları istihdam seferberliğinin etkisiyle martta 0,9 puan düşüşle yüzde 11,7 olarak gerçekleşti.

Enflasyon ise geçen yıl haziran ayında yüzde 7,64 iken kara gecenin yaşandığı temmuz ayında 1,15 puan artışla yüzde 8,79'a çıktı. Özellikle tarımsal ürünlerin pazarlanmasındaki sorunların da etkisiyle bu yıl nisan ayına kadar tırmanışı devam eden yıllık enflasyon rakamları, bu aydaki yüzde 11,87'lik seviyesinden sonra gerilemeye başladı. Yıllık tüketici fiyat endeksi bu sene mayısta yüzde 11,72'ye, haziranda da yüzde 10,9'a düştü.

Vergi indirimleri ve desteklerin bütçeye etkisiBütçe geçen yıl temmuzda darbe girişimi olmasına rağmen 129 milyon lira fazla verdi ve en zorlu durumlara karşı bile güçlü yapısını koruduğunu ortaya koydu. Geçen sene sonunda ekonomiye destek veren geçici düzenlemeler ve vergi indirimleri nedeniyle artan bütçe giderlerine rağmen bütçe açığı 29,3 milyar lira ile hedeflenenden daha düşük gelerek bu durumu teyit etti.

Mali disiplinden taviz verilmezken, söz konusu vergi indirimleri ve teşvikler nedeniyle bütçe açığı bu yıl ilk üç ay içinde yukarı yönlü bir görünüm ortaya koydu. Getirilen teşvik ve desteklerin bazılarının ortadan kalkması ve ekonomiye olumlu etkilerini yansıtması sonucunda da martta 19,5 milyar dolara çıkan bütçe açığı, nisanda yaklaşık 3 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bütçe mayısta ise tekrar artıya geçerek 6,4 milyar lira fazla verdi.