Plazalardaki doluluk oranı son 10 yılın en düşük düzeyinde

İstanbul başta olmak üzere büyük şehirlerde sayıları hızla artan plazalarda yüksek kiralar ve ek giderler yüzünden eski cazibesini yitirdi. 2019 yılı İstanbul’da son on yılın en düşük ofis kira ortalamalarının görüldüğü dönem oldu. Düşen fiyatlara rağmen Beşiktaş, Levent, Maslak hattını kapsayan Merkezi İş Alanındaki A sınıfı binalarda ofis boşluk oranı yüzde 32,7’ye ulaşarak son on yılın en yüksek seviyesine ulaştı. 

Propin Gayrimenkul Yatırım Danışmanlığı tarafından 12 yıldır düzenli olarak hazırlanan “İstanbul Ofis Pazarına Genel Bakış” raporunun 2019 dördüncü çeyrek sonuçları açıklandı. Raporda, İstanbul genelindeki ofis stoğundaki değişimler, boşluk oranları, kira ortalamaları, gerçekleşen işlemler ve hacimlerine dair pek çok detay yer alıyor.

Ofis fiyatları son 10 yılın en düşük seviyesinde

2019 yılı genel değerlendirmesinin de yer aldığı rapora göre; Beşiktaş, Levent, Maslak hattını kapsayan ‘Merkezi İş Alanı’ndaki (MİA) A sınıfı ofislerin metrekare fiyatları 19,1 dolara gerileyerek düşüş eğilimini sürdürdü. Ofis kiralarının 2019’daki düşüşle birlikte son 5 yılda yüzde 40 azalması dikkat çekti. Beşiktaş, Levent, Maslak hattını kapsayan Merkezi İş Alanındaki A sınıfı ofislerin boşluk oranı yüzde 32,7 ile son 10 yılın rekor seviyesine tırmandı. 

Kurumsal satın almalar geriledi

İstanbul’da 2019 yılında toplamda 263 bin metrekarelik ofis alanında kiralama ve kurumsal satın alma işlemi gerçekleşti. Düşen fiyatlara rağmen 2019 yılında gerçekleşen işlem hacmi, önceki seneye göre yalnızca yüzde 2 oranında artış gösterdi. Gerçekleşen işlemlerin hacimsel olarak İstanbul’daki dağılımı; yüzde 47 Avrupa Yakası ve yüzde 53 Asya Yakası şeklinde oldu. 2019 yılında kurumsal ofis satın alma işlemlerinin hacmi ise önceki yıllarla kıyaslandığında belirgin şekilde düştü. 2018 yılında yüzde 11 olan kurumsal satın alma işlemlerinin toplam hacme oranı, 2019 yılında yüzde 3 olarak hesaplandı. 

Hazır ofis trendi devam ediyor

Değişen kullanıcı ihtiyaçlarına alternatif çözümler getiren hazır, sanal ve paylaşımlı ofislere ilginin arttığını belirten Propin Kurucu Ortağı Aydan Bozkurt, “Gelişen teknoloji ve değişmeye başlayan kullanıcı ihtiyaçlarına alternatif bir çözüm olarak esnek kiralama (hazır/sanal/paylaşımlı ofis) imkânları sunan servis sağlayıcıların sayısı hızla artmaya başladı. Çoğunlukla zincir olarak çalışan ofis sağlayıcılarının geçmiş yıllara kıyasla dikkat çekici bir artışla İstanbul’un farklı ofis bölgelerinde kiralamalar yaptığını gördük. Mevcut pazar koşullarında, söz konusu ofis alanlarının esnek kiralama yapısı, geleneksel kiralamaya nazaran birçok firma tarafından tercih edildi” şeklinde konuştu.

Ofis stoğu 2008’den bu yana 3 kat arttı

Propin’in hazırladığı raporda, İstanbul’da A sınıfı ofis stoğunun 2019 yılında 400 bin metrekare artarak 6,3 milyon metrekareye ulaştığı görüldü. Bir önceki yıla göre yüzde 8’lik büyüme sergileyen A sınıfı ofis stoğu 2008’den bu yana 3 kat arttı. Ofis stoğunun beklentilerin altında artış yaşadığını belirten Propin Kurucu Ortağı Ebru Ersöz, “2019 yılı sonunda toplam stok büyüklüğünün 6,8 milyon metrekareye ulaşılması beklenirken, seneyi tahminlerin 500 bin metrekare gerisinde tamamladık. Arz-talep dengesinin bozulup, kiraların düşmesi geliştiricilerin ofis yatırımlarına ilgisi azaldı. Bu nedenle bazı projelerin açılışları ertelenirken, bazı projeler rafa kaldırıldı. Güncel koşullarda İstanbul’da A sınıfı ofis stoğunun 2023 yılında 8 milyon metrekareye ulaşmasını bekliyoruz” dedi.

Kiracılar daha uygun ticari koşullarla daha nitelikli ofis arayışında

2019 yılının beraberinde getirdiği avantajlı kiralama koşullarının, yeni bir ofise geçmeyi erteleyen kullanıcıların, pazara daha cesaretli bakmalarını sağladığını belirten Aydan Bozkurt, “Ofis kiralarındaki düşüş, hali hazırda kirada olanları harekete geçirdi. Daha düşük kira bedelleriyle A sınıfı nitelikli ofislere geçmek isteyenlerin gelecek dönemde kiralama ve kurumsal satın alma işlemi yapacağını öngörüyoruz. Düşen liste fiyatlarının talebi destekleyeceğini ve mevcut koşullarda bir dalgalanma olmaması halinde pazarlık aşamasındaki kiralama işlemlerinin 2020’in ilk yarısında tamamlanmasını bekliyoruz” ifadelerini kullandı.