27 Mayıs'a giden yolda 'Yeşilhisar olayları'

KAYSERİ (AA) - Esma Küçükşahin - Cumhuriyet tarihinin ilk darbesi olan 27 Mayıs 1960 darbesi öncesi Kayseri'nin Yeşilhisar ilçesinde yaşanan ve buna giden süreci hızlandıran gelişmeler arasında yer alan Yeşilhisar olayları, ilçe halkının hafızasındaki acı yerini koruyor.

AA muhabirinin çeşitli kaynaklardan derlediği bilgilere göre, Kayseri'ye 74 kilometre uzaklıktaki Yeşilhisar ilçesinde 1960 yılı Şubat ayında yaşanan olaylar, yeni nesil tarafından pek bilinmese de 27 Mayıs darbesine zemin hazırlayan faktörlerden biri görülüyor.

'Yeşilhisar olayları' olarak tarihe geçen ve darbe öncesi ülkenin farklı noktalarında olduğu gibi Yeşilhisar'da da halk arasında kutuplaşmalara neden olan olayların temelinde bazı kişilerce ortaya atılan dedikodular yatıyor.

CHP Yeşilhisar İlçe Başkanı Mustafa Ünal'ın 16 Şubat 1960 tarihinde şehir kulübünde tartıştığı Demokrat Parti (DP) İlçe Başkan Vekili Salih Kürkçü’yü tabancayla vurup yaralaması, olayların fitilini ateşledi.

Bu olayın ardından tutuklanan ve daha sonra serbest bırakılan CHP'li bir vatandaşın 24 Şubat 1960 günü 'hapiste işkence gördüğünü' iddia etmesi üzerine halk, sloganlar atarak resmi binaları taşladı.

CHP'liler ile DP'liler arasında gerginliklerin yaşandığı ilçede, asayişin sağlanması için güvenlik tedbirleri artırılırken, olaylar Ankara'da da gündeme geldi.

Yeşilhisar'da düzenin yeniden sağlanması ve alınacak tedbirler için dönemin Cumhurbaşkanı Celal Bayar ile Başbakan Adnan Menderes arasında yazışmalar yapıldı. Olayların ülke gündemine yansıması üzerine İsmet İnönü, 3 Nisan 1960’da Yeşilhisar’a hareket ederek olayları yerinde incelemek istedi.

Yaşanan gerginliklerin daha da büyüyeceği gerekçesiyle İnönü'nün Kayseri'ye gelmesine engel olunmaya çalışıldı. Uyarılara rağmen Yeşilhisar'a gitmekte kararlı olan İnönü'nün treni, Kayseri’ye 49 kilometre kala askerler tarafından durduruldu.

Yaklaşık 3 saat boyunca Himmetdede İstasyonu'nda bekletilen İnönü, Kayseri'ye dönerek 4 Nisan'da karayoluyla Yeşilhisar'a gitmek istedi ancak askeri birliklerce ilçeye girişine izin verilmedi ve Ürgüp üzerinden Ankara'ya döndü.

İnönü ve Menderesi'i karşı karşıya getiren, Meclis'te söz düellolarına neden olan Yeşilhisar olayları, darbeye zemin hazırlayan faktörlerden biri olarak görülüyor.

Yeşilhisar'daki üzücü olaylar, ilçe halkının hafızasındaki yerini koruyor.

Dönemin şahitleriO dönem ilçede demir ustalığı yapan 76 yaşındaki Şükrü Hareket, Adnan Menderes hükümeti iktidara geldikten sonra ülkeye bolluk geldiğini, ekonomik olarak rahat geçinmeye başladıklarını söyledi.

27 Mayıs askeri darbesi öncesi Yeşilhisar'da DP'liler ile CHP'liler arasında gerginlikler yaşandığını anlatan Hareket, 'İlçe aşağı mahalle, yukarı mahalle diye ayrılmıştı. O zamanlar Yeşilhisar CHP'nin kalesiydi. Partililer gördükleri yerde birbirlerine saldırıyorlardı. Evlerimizde rahatça yatamıyorduk, evler, camlar hep taşlanıyordu. Bir dönem DP'lilerin kendilerine yaptıklarını bir dönem sonra CHP'liler yapmaya başladı. İhtilalden sonra ülke daha da kötüye gitti. Allah o günleri bir daha göstermesin. Particilik mevzubahis değil, Allah bugünümüzü aratmasın.' diye konuştu.

77 yaşındaki Muzaffer Karagöz de ilçenin adının bu olayla anılmasından rahatsızlık duyduklarını dile getirdi.

'İlçemizin bu olaylarla anılmasını istemiyoruz'Darbe döneminde Bursa'da askeri lisede son sınıf öğrencisi olan emekli albay Mustafa Zeki Kocabeyoğlu ise ilçede yaşanan gelişmeleri daha sonra yakından inceleme imkanı bulduğunu kaydetti.

Yeşilhisar halkının olaylardan olumsuz etkilendiğini ifade eden Kocabeyoğlu, şöyle konuştu:

'Olaylarda hep ilçe halkına yüklenildi. Halbuki yaşananlar o dönemdeki idarecilerin, yöneticilerin kifayetsizliğinden kaynaklanıyordu. Yöneticiler olaylara çanak tuttu. Küçük bir yer burası, partilerini sevenler var. Bu insanları birbirine düşman eden ve bundan menfaati olan insanlar var. Yeşilhisar halkına yazık edildi, olayların neticesi ağır oldu. Çevremizdeki Yahyalı, İncesu gelişirken bizim ilçemiz geriledi. Buranın insanı gözünü kırpmadan milleti için elinden geleni yapar, çok fedakardılar. İlçemizin bu olaylarla anılmasını istemiyoruz.'