Kadriye KOCA
Dünya bilim insanları iklim krizine neden olan karbon teknolojisinin zararsız hale getirilmesi için uzun süredir çalışıyorlar. Fosil yakıt süreçlerinde tabiata saldığımız karbonun azaltılması ve sıcaklık artışlarına sebebiyet vermemesi için karbon yakalama teknolojileri ön plana çıkıyor.
KARBON YAKALAMA TEKNOLOJİLERİ
1990’lardan beri kamuoyunda daha çok gündeme gelen ve etkilerini her geçen gün artarak hissettiğimiz küresel iklim krizi ve onun getirdiği sıcaklık artışlarına neden olarak gösterilen atmosferdeki karbon salınımının azaltılması bilim adamlarının üzerinde çalıştıkları hayati konulardan biri. Avrupa Birliği ülkeleri 1992 Paris İklim Anlaşması’ndan beri iklim krizi önlemek ve belli bir düzeyde tutabilmek için planlı adımlar atmaya çalışıyor.
Büyük şirketler üretim süreçlerinde karbon salınımlarını en aza indirecek politikaları uygulamaya koyuyorlar. En son Microsof Climeworks ile 10 yıllık karbon giderme anlaşması imzaladı. Doğrudan karbon yakalama teknolojisi geliştiren Climeworks 10 bin ton karbondioksitin bertaraf edilmesi için çalışacak. Microsoft 2030 yılında karbon net sıfır haline gelmeyi planlıyor.
AVRUPANIN KARBONLA İMTİHANI
Sadece uluslararası firmalar değil Avrupa ülkeleri, Çin ve iklim krizinden en çok etkileneceği öngörülen Hindistan bile önlemleri arttırmış durum. Fosil yakıt kullanımının artmasıyla yaşanmaz hale gelen dünyanın havası ve çevre kirliliği üretim biçimlerini değiştirerek ve enerji kullanımını yeşil enerji lehine düzenleyerek karbon salınımı daha aza indirilebilir. İklim hedefleri arasında bulunan karbon nötr hedefine ulaşmak için üretimin yeşil enerji ile yapılması gerekiyor.
TEMİZ ENERJİ TEMİZ ÜRETİM
Ülkemiz enerji sektörünün ve sanayisinin karbon emisyonu yoğundur ve enerjide dışa bağımlılık fazladır, bu da üretimde enerji maliyetlerini arttırır, yeşil enerji arayışlarını sekteye uğratır. Bu bizi ürünlerde temiz enerji ile üretim kriteri aranmaya başlandığı zaman ihracatta bizi köşeye sıkıştıran bir uygulama olabilir. Avrupa’nın yeşil mutabakatı ihracatını Avrupa’ya yapacak üretim sektörlerimizin karbon ayak izini azaltmak için tedbir almalarını gerektiriyor. Bizde deri sektörü Avrupa Birliği yeşil mutabakatına uyumlu ilk karbon nötr organize sanayi bölgesini kurmaya hazırlanıyor.
Çok uluslu şirketler gibi bu değişimi gören ülkeler orta ve uzun vadeli planlarını bu duruma uygun yapıyorlar. Teknoloji karbon salınımını en aza indirecek uygulamaları teşvik ediyor. Google haritalar üzerinde kullanıcıları için yakıt gideri bilgisi verecek. Çin daha düşük karbon yerleşimleri oluşturmak için şehirlerinin mimarisini değiştirmeye başladı. Avrupa ürünlerden karbon vergisi almaya hazırlanıyor. Bu geliri yeşil yatırımları gerçekleştirmek için kamu maliyesinde kullanacak.
KARBON AYAKİZİ HESAPLAMA
Bizde de PTT’nin araç filosunun yüzde 40’ını elektrikli hale getirmesi gibi şirketler kendi gelecek öngörülerini belirleyip uygulamaya koyuyorlar. ISO’da 14067 ürün Karbon Ayakizi Hesaplama altyapısını oluşturmak için altyapı çalışmalarına çoktan başladı. 2023’te Avrupa Birliği sınırlarında 1 ton CO 2’ye karşılık 45-75 Euro civarında vergilendirme yapılacak.
Yakında etiketlerde bir ürün üretilirken ne kadar karbon harcandığına ve bunun ne kadar çevreyi kirlettiğine dair açıklayıcı bilgiler yer alacak. Artık kirli üretim kirli ürün ve nihayetinde de pahalı ürün demek olacak..
Karbon salınımını azaltmak için gıda üretiminin ve ağırlıklı beslenme şeklinin de bu yönde değişmesi gerekiyor. Papa Francis çevreyi korumak için gençlerden daha az et yemelerini istedi. Veganlık, vejeteryenlik trendleri çevreye zararı azalttığı için rağbet görüyor. Etin endüstriyel üretiminin ve işlenmesinin karbon salınımını arttırdığı uzun süredir tartışılıyor. Ancak burada altını çizerek söyleyelim; endüstriyel üretim karbon salınımını arttırırken hayvan bakımının küçük çiftçilik ve ev emeği bağlamında yapılması sürdürülebilir hayatı destekliyor.
Biz de de sektörler karbon nötr hedefi için strateji belirleyip yol haritalarını açıklıyorlar. Hükümet politikalarında sürdürülebilir yol haritasını açıklamasa da pek çok sektör bu yönde hazırlıklarını yapıyor. Tarımsal üretim için, enerji sektörü için sürdürülebilirlik hayati önem taşıyor. Zorlu enerji üretim süreçlerinde karbon ve su ayakizini hesaplayan ilk şirket oldu.
KARBON EMİSYONLARI DÜŞÜNDÜRÜYOR
Diğer yandan iklim kriziyle ilgili yeni öngörüler geliyor. İklim krizi dünyayı yaşanmaz bir yer yapacak bu da doğal afetlere, kıtlığa ve göçe neden olacak. Bilim adamlarının öngörüsüne göre; iklimsel olaylar 25 yılda 250 milyon insanı yerinden edecek, göçe zorlayacak…
Birleşmiş Milletler karbon emisyonlarında düşüş olmadan gelecekte öngörülen sıcaklık artışlarının 1.5 derece ile sınırlandırılamayacağını bütün raporlarında haykırıyor. Ancak maliyeti fazla olan yeşil dönüşüm için ülkeler adım atmakta isteksiz davranıyorlar. İklim krizi hedefleri ciddiyetle uygulanmazsa –ki bu işin en önemli kısmı karbon salınımını azaltmak- insanoğlunu yeni bir kitlesel yok oluş bekliyor olabilir. Dünya kirleten, tahrip eden, tüketen ve bozan insanoğlunu yeni bir duruma zorluyor. Geleceği görüp önlem almak bütün insanlığa düşüyor. Bireysel kullanıcıdan en büyük şirketlere ve endüstrilere kadar daha az tüketim, daha az kirlilik, daha az karbon…..
Yoğun nüfusları ve endüstriyel üretimlerinin büyüklüğü nedeniyle Çin, ABD ve Hindistan karbon salınımında zirvede bulunuyor. Dünya karbon salınımlarının yarıdan fazlası bu üç ülkeye ait. Karbon salınımı konusunda rakamlar şöyle; sanayi devriminden beri dünyanın ortalama sıcaklığı 1.2 C (şimdilik) arttı. Atmosferde karbondioksit oranı 1750’lere göre yüzde 50 yükseldi.
1750 / 278 PPM
2022 / 420 PPM (Parts Per Million-milyonda bir birim)
Endüstrileşme kuşkusuz karbon salınımlarının en büyük nedeni. Ancak endüstriyel üretimi karbon salınımını azaltarak nasıl yaparız? Yeşil Enerjinin yine de bir çevre maliyeti var! Yani ihtiyaçları daha temiz üretilmiş ürünlerle daha tasarruflu şekilde karşılamak… Yoksa dünyadaki kullan at mantığı devam ettiği sürece bu karbon salınımını kontrol altında tutmak mümkün değil.
Hindistan önemli bir adım atarak tek kullanımlık plastiklerin ülke içinde kullanımını yasakladı. Çevre kirliliğini önlemek için temiz üretimi desteklemek için bu önemli bir gösterge. Bizde ki kuruluşlar da sürdürülebilirlik için yeşil dönüşüm desteklenmeli raporları hazırlayıp yetkililere sunuyorlar.
Dünya bir dönüşümün eşiğinde dönüşüme kolay dahil olan daha çabuk uyum sağlayan öne geçecek, daha az maliyet ödeyecek, belli avantajlar elde edecek. Karbon salınımını azaltmak için yol haritası ve hedefler ortaya koyarsak ülkelerin karbon vergisi koymayı planladığı yakın gelecekte sürece hızlı ve kolay uyum sağlayabiliriz. Yoksa dezavantajlı üretim şartları ile geri kalmış ülkeler, fakir halklar konumuna düşeriz, iklim krizinin bizi vurmasına engel olamayız.
Yeni bir hayat biçimi için karbon salınımını azaltacak teknolojilere yatırım yapılmalı….Ya hazırlanacağız, ya bedel ödeyeceğiz… Maalesef bu bedeli de en çok dar gelirli halklar ödeyecek….
