Deprem ve tsunami bu merkezden izlenecek
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Bölgesel Deprem ve Tsunami İzleme-Değerlendirme Merkezi açıldı.
Törene Boğaziçi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Gülay Barbarosoğlu, Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü Mustafa Erdik, akademisyenler ve devlet yetkilileri katıldı.
Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü (KRDAE) - Ulusal Deprem İzleme Merkezi (UDİM) bundan böyle Bölgesel Deprem ve Tsunami İzleme-Değerlendirme Merkezi (BDTIDM) olarak yeni teknolojik ve doğa dostu yerleşkesinde düzenlenen törenle hizmete açıldı. Törene Boğaziçi Üniversitesi Rektörü Gülay Barbarosoğlu, Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü Doğan Kalafat, akademisyenler ve devlet yetkilileri katıldı.
Türkiye’nin üç tarafının denizlerle çevrili olması nedeniyle tsunami afetine karşı hazırlıklı olunması gerektiğini belirten Boğaziçi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Gülay Barbarosoğlu, “2007’de güncellenen deprem yönetmeliği tsunami afetini de kapsayacak şekilde tekrar gözden geçiriliyor. Yeni merkezimiz ile olası bir tsunamide erken uyarı için önemli bir adım atıyoruz. Bölgesel Deprem ve Tsunami İzleme-Değerlendirme Merkezi bir kurum projesi değil, Türkiye projesidir. Bu merkezin açılmasında ulusal ve uluslararası alanda birçok okul, akademisyen ve dernek destekte bulundu. Burası bölgesel bir merkez konumunda olacak.” dedi.
Yeni bina her türlü risk düşünülerek dizayn edilmiş, bir afet anında kesintisiz görev yapabilme olanağı sunmakta. Bölgesel Deprem ve Tsunami İzleme-Değerlendirme Merkezi yeni operasyon binası, deprem esnasında yangın-elektrik güvenliği, internet erişimi ve bölgesel haberleşme konusunda kesintisiz ve yüksek kapasiteye sahip olarak tasarlandı.
KRDAE, özellikle 1999 depremlerinde yaşanan olumsuzlukları ve dünya çapındaki gelişmeleri dikkate alarak, ülke çapında Deprem Şebekesini geliştirmiş, deprem istasyon sayısını arttırmış ve mevcut istasyonlarını günün teknolojisine uygun olarak modernize etmiştir. Modern deprem bilgi sistemlerinin amacı, deprem parametrelerini (oluş zamanı, lokasyonu ve büyüklüğünü) ve yer hareketini karakterize eden parametrelerin dağılımlarının (ivme, hız, deplasman, spektral genlik ve olası hasar ve can kayıplarının) çok çabuk belirleyerek acil yardımın en gerekli olduğu yerleri değerlendirmek ve bu değerlendirmeleri “karar verici kurumlara” çok çabuk iletmektir. Bu sistemler, aynı zamanda, deprem olan bölgede hızlı yeniden yapılanma ve iyileştirme çalışmaları için gereksinimlerin belirlenmesindeki süreci kısaltmaya yardım ve katkıda bulunmaktadır. Dolayısı ile hızlı ve güvenilir bilgi üretimi çok önemli olmaktadır.
Deprem Erken uyarı servisinin kullanımı ile ilgili İGDAŞ’la yapılan çalışmalar tamamlanmış olup, deprem erken uyarı istasyonlarında üretilen erken uyarı sinyalleri İGDAŞ’ın SCADA merkezinde kullanılmakta, belli eşik sinyal seviyelerinden sonra doğal gaz regülatörleri kapatılmaktadır. Benzer şekilde, İstanbul Tüp Tünel olarak adlandırılan MARMARAY ulaşım sisteminde de deprem emniyetinin sağlanmasında deprem erken uyarı sinyalinden faydalanılmaktadır. Benzerleri Japonya, ABD-Kaliforniya, Tayvan, Meksika ve Romanya’da çalışmakta olan İstanbul Deprem Erken Uyarı sistemi, UN-IDNDR-ISDR (Birleşmiş Milletler - Doğal Afet Zararlarının Azaltılması Onyılı – Afet Zararlarının Azaltılması Uluslararası Stratejisi) vizyonu çerçevesinde kentsel bölgelerde acil müdahale amaçlı kuvvetli yer hareketi şebekeleri kurulması bağlamında önemli bir örnek oluşturmaktadır.
Tsunami Erken Uyarı Sistemi
Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü UNESCO-Hükümetlerarası Oşinografik Komisyonu’nun “Kuzeydoğu Atlantik, Akdeniz ve Bağlantılı Denizler için Tsunami Erken Uyarı ve Zararları Hafifletme Sistemi Hükümetlerarası Eşgüdüm Grubu (ICG/NEAMTWS)” kapsamında 7/24 faaliyet gösterecek şekilde 1 Temmuz 2012 tarihinden itibaren ulusal ve bölgesel olarak hizmet vermeye başlamış ve manyitüdü 5.5’den büyük depremler için AFAD ve bölge ülkeleri temsilci kurumlarına tsunami bilgi ve uyarı mesajları göndermektedir.
Ülkemizde deprem ve tsunami konusunda en geniş kapasiteye sahip veri bankası merkez tarafından işletilmektedir. Gerek ulusal, gerekse uluslararası alanda deprem ve tsunami konusu ile ilgili veri istekleri kayıtlı kullanıcılara mevcut olan veri bankası aracılığı ile interaktif olarak merkezden karşılanmaktadır. KRDAE-BDTIDM, Tsunami Modelleme çalışmalarının daha detaylı ve doğru bir şekilde üretilebilmesi için gereki batimetri-topoğrafya ve uydu-ortofoto görüntülerini birleştirmekte ve olası bir tsunami afeti hazırlıkları çerçevesinde Türkiye kıyıları boyunca su baskın haritalarını üretmektedir. Harita Genel Komutanlığı ile işbirliği içerisinde deniz seviyesi ölçüm sistemleri merkeze entegre edilmekte, Ortadoğu Teknik Üniversitesi ile tsunami modelleme çalışmaları yürütülmektedir. Ayrıca, Hükümet tarafından merkezi Viyana-Avusturya’da bulunan Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Anlaşması Organizasyonu (CTBTO) ile imzalanan bir anlaşma çerçevesinde çevre ülkelerden onaltı sismik istasyonun verileri bu merkeze eşzamanlı olarak aktarılmaktadır.
Tsunami Erken Uyarı Merkezi çalışmaları kapsamında Kandilli Rasathanesi 1. Genişletilmiş Haberleşme tatbikatını lider olarak ve bölgedeki ilk tsunami tatbikatı olan “NEAMWave12”yi Girit adası açıklarında meydana geldiği varsayılan 8.4 büyüklüğünde bir deprem sonrasında oluşabilecek tsunamiye göre kurgulayarak başarıyla gerçekleştirmiştir. KRDAE, 2014 Ekim ayında ikinci Tsunami Tatbikatı NEAMWave14’de Karadeniz’de bir Tsunami Senaryosu için yer alacak, aynı zamanda Doğu Akdeniz’de gerçekleştirilecek senaryoya da Ulusal Tsunami Uyarı Merkezi olarak dahil olacaktır. Bütün bu çalışmalar neticesinde gerçekleştirilen faaliyetlerdeki liderlik rolüyle ilgili olarak KRDAE, UNESCO tarafından takdir edilmiş ve Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tebrik edilmiştir.
Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü’ne, teknolojik ve doğa dostu yeni operasyon binası Kalkınma Bakanlığı başta olmak üzere, İstanbul Valiliği, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Dask,Türk Telekom, ve İgdaş’tan önemli destek ve katkılar alınarak gerçekleştirildi.
