Zeytinlikte mermer ocağına yargı freni

İzmir 4'ncü İdare Mahkemesi, Torbalı'nın Yazıbaşı Mahallesi'nde zeytinlik ve meyve bahçelerinin ortasına kurulmak istenen mermer ocağının Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) "olumlu" kararını oybirliğiyle iptal etti. Mahkeme, ÇED onayı veren Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'na Anayasa'nın 56. maddesindeki, "Herkesin, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahip olduğu" hükmünü ve zeytin kanununu hatırlattı. Karar, bölge köylüsünde ve çevrecilerde sevinç yarattı.

Torbalı Yazıbaşı köylüleri ve çevrecilerin, Keldağı'nda kurulmak istenen mermer ocağına verilen ÇED onayının iptali için açtığı davayı ele alan İzmir 4'ncü İdare Mahkemesi, ders niteliğinde bir karara imza attı.

İl Tarım ve Orman Müdürlüğü'nün "ocağın zeytinliklere yaklaşık 800-1000 metre uzaklıkta olduğu" görüşünün gerçeği yansıtmadığını, ÇED alanına 20-30 metre mesafede birçok zeytinin dikili olduğunu vurgulayan mahkeme, zeytin kanununu anımsattı. Mahkeme, zeytincilik kanununa göre bu tür tesislerin en az 3 kilometre uzakta olması gerektiğine işaret etti.

3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun'un 20. maddesinde, ''Zeytinlik sahaları içinde ve bu sahalara en az 3 kilometre mesafede zeytinyağı fabrikası hariç zeytinliklerin vegatatif ve generatif gelişmesine mani olacak kimyevi atık bırakan, toz ve duman çıkaran tesis yapılamaz ve işletilemez'' ifadelerinin yer aldığını belirten mahkeme, bu tür tesislerin kurulacağı bölgelerin "bitkilerin gelişimine de zarar vermeyecek şekilde" seçilmesi gerektiğine dikkat çekti.

ANAYASA VURGUSU

Mahkeme ayrıca, ÇED onayı veren Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'na Anayasa'nın 56. maddesindeki, "Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek devletin ve vatandaşların ödevidir" hükmü ile Danıştay 8'nci Dairesi'nin 19 Şubat 2015 tarihli "kamu yararı kararı alınarak dahi kimyevi atık, toz ve duman çıkaran tesislerin zeytinlik sahalara 3 kilometre mesafe içerisinde yapılması mümkün değildir" kararını hatırlattı.

Mermer ocağında sulu kesim yapılacağı, patlatma ve eleme gibi toz çıkaracak faaliyetlerle zeytinliklere, bitkilere zarar verileceğine işaret eden mahkeme, oybirliğiyle ÇED olumlu kararını iptal ettiğini açıkladı.

94 YILLIK TAHSİS

İzmir'in en önemli tarım merkezlerinden Torbalı'nın Yazıbaşı Mahallesi'nde bir firmanın açmak istediği, yıllık 13 bin metreküp kapasiteli mermer ocağı için ÇED süreci başlatılmıştı. Yazıbaşı'nın Keldağı Mevkii'ndeki zeytinlik ve meyve bahçelerinin yakınına kurulması planlanan mermer ocağının 94 yıl işletileceği ve verimli tarımsal araziden toplam 111 milyon metreküp malzeme çıkarılacağı belirtilmişti. ÇED sürecinde zorunluğu olduğu için bölgeye giden firma temsilcilerinin Yazıbaşı köylüleri ile yaptığı bilgilendirme toplantısı, tepkiler üzerine yarım kalmıştı. Köylülerin ve çevrecilerin tepkisine rağmen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından mermer ocağına ÇED onayı verilmişti. Bunun üzerine mahkemeye başvuran Torbalı köylüleri, ÇED "olumlu" kararının iptali istemiyle Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'na dava açmıştı.