9390,51%1,20
38,74% 0,39
43,40% 0,27
4146,90% 1,06
6711,63% -0,27
Geçmiş yönetimin aldığı otobüslerin borç yükünü taşıyan İETT Genel Müdürlüğü, pandemi sürecinde yolcu sayısının yüzde 40 azalmasına rağmen seferlerini artırdı. Yıllardır konuşulan şehir içi toplu ulaşım devrimini de bu zaman diliminde hayata geçiren kurum, yeni otobüs alımı için de ihaleye çıktı.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) bağlı kuruluşlarından İETT Genel Müdürlüğü, tüm dünyayı ve ekonomileri kasıp kavuran salgın sürecinde, İstanbul’un toplu ulaşım seferlerini aksatmadan devam ettirdi. Şehir içi otobüs yolculuğu yüzde 40, cirolar yüzde 30 düşerken, sefer sayıları artırıldı. 2019 yılında 7,6 milyon olan sefer sayısı, 2020 yılında 100 bin artış göstererek 7,7 milyona yükseldi. Toplam sefer sayısındaki artış doğrultusunda, bir önceki yıla oranla kat edilen yol da yükseldi. 2019’da toplam 219 milyon kilometre yol kat eden İETT otobüsleri, 2020’de 223 milyon kilometre yol aldı. Halk otobüsleri ve erguvan otobüsler eklendiğinde, 2020 yılında 820 hatta 16.5 milyon sefer düzenlenerek, toplam 800 milyon yolcu taşındı ve 460 milyon kilometre yol kat edildi.
İBB’de yıldır üzerinde çalışılan şehir içi toplu ulaşım devrimi, yeni yönetimle birlikte hayata geçirildi. İstanbul’da toplu ulaşım sistemini kökünden değiştiren tarihi dönüşüm, Aralık 2020’den itibaren uygulanmaya başlandı. Yeni sistemle, toplam 3 bin 41 Özel Halk ve İstanbul Ulaşım AŞ otobüsü, hizmet alımı ve araç kiralama sistemiyle İETT tarafından işletilmeye başlandı. 6 bin araç ve 14 bin durakla İstanbul’un her noktasına daha çok seferi düzenlenmeye başlandığı için yolcu memnuniyeti de arttı. İETT’nin 2021 yılı bütçesinde, sistemin finansmanının sağlanması için 3 milyar lira halk otobüsleri ile erguvan otobüslere ayrıldı.
İETT’nin son 5 yılda yolcu başına geliri neredeyse sabit kalmışken, yolcu başına gideri enflasyon ve döviz kurlarındaki artışa paralel olarak sürekli arttı. 2016 yılında yolcu başına 3,2 lira olan maliyet, 2020’deki azalan yolcu oranı ve kapasite sınırlaması nedeniyle yolcu başına 6,6 liraya kadar yükseldi. Yıllar içinde gelir ve gider arasında oluşan bu farkın artması sonucu, 2016 yılında gelirin gideri karşılama oranı yaklaşık yüzde 55 iken, bu oran 2020 yılında yüzde 35’e kadar düştü. İBB, ortaya çıkan ekstra maliyetler nedeniyle, son 1 yılda toplu ulaşıma 2 milyar liranın üzerinde sübvanse sağladı.
İETT verilerine göre, geçmiş yönetimden 110 milyon eurosu vadesi geçmiş, 30 milyonu da vadesi gelmemiş toplam 140 euro (yaklaşık 1.5 milyar lira) borç kaldı.
Bu borçlardan vadesi geçen 45 milyon euro ve vadesi gelmeyen 30 milyon euro borç, geçmiş dönemde alınan ancak paraları ödenmeyen otobüs alımlarına ait. Yeni IETT yönetimi, hem eski borçları ödüyor, hem de yeni yatırım ve hizmetler planlıyor.
IETT, 2021 yılı bütçesine metrobüse 300 yeni otobüs alımı için 1 milyar liralık kredili bütçe koydu ve İBB Meclisinden onay aldı. Ancak, dış kredi dosyası 6 aydır Cumhurbaşkanlığında imzayı bekliyor. Cumhurbaşkanlığı nezdindeki hatırlatma amaçlı doğrudan sözlü ve yazılı tüm iletişim gayretleri de sonuçsuz bırakıldı. Sonuç alınamadığı için Temmuz ayında öz kaynaklarla 100 otobüs alımı için ihaleye çıkılacak. Bu alım, metrobüs hattında kullanılan otobüslerin yaşı, kapasitesi ve servis sorunlarından kaynaklı sıkıntılar nedeniyle yapılacak. Yeni araçlar, 200 yolcu kapasiteli ve 21 metre uzunluğunda olacak.
