Çocuk ve gençlik yayınlarının favori yayın evi olan Kelime Yayınları’nın yazarlarına çocukların kitaplarla olan ilişkisini sorduk. Fatma Burçak, Renan Özdemir ve Özlem Tokman’la kısa kısa çocukların okuma alışkanlığı üzerine sohbet ettik…“Çocuğunuza uygun kitapları alın,” cümlesini çok duyuyoruz. Peki nedir bu uygun kitaplar?
Fatma Burçak: Eğer bir çocuk için kitap seçiyorsanız dikkat edilmesi gereken şey “çocuğa görelik” durumudur. Her şeyden önce bir yetişkinde okuma isteği uyandırmayan hiçbir metin çocuk için de merak edilecek bir metin değildir. Çocuklarımıza kitap alırken içini şöyle bir karıştırmakta, çocuğun yaşına, ilgi alanlarına uygun olup olmadığına bakmakta fayda var. Çocuk kitapları özellikle hayal gücünü kışkırtmalı, diğer yaşamlara saygıyı, iyi bir birey olmayı desteklemeli.
Renan Özdemir: Çocuklar için uygun kitaplar, edebi bir dille yazılmış olanlar, çocukta edebiyat kültürü ve dil gelişimini destekleyen kitaplardır. Çocuk kitaplarının bir misyonu da geleceğin okurunu hazırlamaktır. Yetişkin okurların geçmişine baktığımızda bolca çocuk romanı okuduğunu görüyoruz.
Özlem Tokman: Çocuğa uygun kitap, onun yaş grubuna, duygusal dünyasına, zevklerine, ilgi alanlarına hitap eden kitap demektir. Çocuk kitabı eline aldığında bir heyecan ve merak duymalı. Bu olmuyorsa, uygunluk kriteri eksik demektir.
Fatma Burçak: Elinde kitap taşımayan ebeveynlerin çocukları da okumuyor ama kitap okuyan her ebeveynin çocukları da dizi dizi kitaplar devirmiyor. Çocukların okumama nedenleri çok çeşitli olmakla birlikte bence okumanın bir ödev, görev, zorunluluk haline getirilmiş olması da çocuğu kitaptan soğutuyor. Çocuğa onlarca kitap alıp önüne yığmakla da olmuyor. Çocuğa kitabı sevmesini, onunla sırdaş olmasını, onunla hayallerini kanatlandırmasını öğretmek gerekiyor. Biraz çaba istiyor yani, özellikle bu devride.
Renan Özdemir: Çocukları okumuyor diyerek yaftalamayı sakıncalı buluyorum. Çocuğun mutlaka okuduğu bir kitap vardır. Onu bulmak gerekir.
Özlem Tokman: Bana kalırsa ne aileler ne de çocuklar arzu edilen şekilde kitap okuyor. Ailenin okuma alışkanlığının çocuğunkini beslediğini varsayarsak, okumayan anne-babalarının çocukları kitaba karşı mesafeli oluyor. Tabii bunun istisnaları da var. Ana-babaya rağmen, kitapsızlığa rağmen inadına kitap okuyan, iğneyle kuyu kazan çocuklar da yok değil!
Fatma Burçak: Kitap çocuğa kendini beğendirme konusunda yarışa rakiplerine göre biraz geriden başlıyor. Mesafeyi kapatmak için çocukla kitap arasına kimsenin girmemesi gerektiğini düşünüyorum. Çocuğu kitapların içine bırakmak, onun kendine istediği gibi bir kitap seçmesine izin vermek gerekiyor. Böylece ilk bahane ortadan kalkmış olur. Birlikte okumak, kitabın merak uyandıran bir yerinde okumayı bırakmak, okuduğu hikâyeyi merak edip sorular sormak, hikâyenin kahramanı hakkında konuşmak, yorumlar yapmak çocuğun ilgisini diri tutar. Son bir şey daha; bırakalım çocuklar çağdaş çocuk kitaplarını okusunlar, sonra o kitapları okumak için çok geç olacak.
Renan Özdemir: Çocuğa baskı yapmadan, onun istediği kitabı edinmesine önayak olursak bu konuda yol almış oluruz. Ayrıca kütüphanelere üye olmasına ve oradan ödünç kitap almasına yardımcı olmak da faydalı olacaktır. Teknolojiden doğru ve kararında yararlanmasını sağlamak da bir çözüm olabilir.
Özlem Tokman: Çocuklara zorla kitap okutmayarak onlara okuma alışkanlığı kazandırabiliriz. Okumak bir ödev ya da baştan savılması gereken bir görev haline gelirse çocuk kitaptan soğur. Yetişkin olduğunda da kitap okumaktan kaçınır. Okumayan çocuğa okuyarak örnek olmak gerekir. Uzun, mesaj kaygısı taşıyan, çocuğun iç dünyasına hitap etmeyen kitaplar yerine; daha kısa, macera unsurları içeren kitaplar sunulmalıdır. Kısa ve ilgi çekici kitaplarla okumanın zevkine bir kere varan çocuk, daha uzun ve farklı türlerde kitaplar okuma cesaretini de kazanır.
Fatma Burçak: Eğer bir çocuk için kitap seçiyorsanız dikkat edilmesi gereken şey “çocuğa görelik” durumudur. Her şeyden önce bir yetişkinde okuma isteği uyandırmayan hiçbir metin çocuk için de merak edilecek bir metin değildir. Çocuklarımıza kitap alırken içini şöyle bir karıştırmakta, çocuğun yaşına, ilgi alanlarına uygun olup olmadığına bakmakta fayda var. Çocuk kitapları özellikle hayal gücünü kışkırtmalı, diğer yaşamlara saygıyı, iyi bir birey olmayı desteklemeli.
Renan Özdemir: Çocuklar için uygun kitaplar, edebi bir dille yazılmış olanlar, çocukta edebiyat kültürü ve dil gelişimini destekleyen kitaplardır. Çocuk kitaplarının bir misyonu da geleceğin okurunu hazırlamaktır. Yetişkin okurların geçmişine baktığımızda bolca çocuk romanı okuduğunu görüyoruz.
Özlem Tokman: Çocuğa uygun kitap, onun yaş grubuna, duygusal dünyasına, zevklerine, ilgi alanlarına hitap eden kitap demektir. Çocuk kitabı eline aldığında bir heyecan ve merak duymalı. Bu olmuyorsa, uygunluk kriteri eksik demektir.
Çocuklar mı okumuyor, aileler mi? Bu konudaki gözlemleriniz nedir?
Fatma Burçak: Elinde kitap taşımayan ebeveynlerin çocukları da okumuyor ama kitap okuyan her ebeveynin çocukları da dizi dizi kitaplar devirmiyor. Çocukların okumama nedenleri çok çeşitli olmakla birlikte bence okumanın bir ödev, görev, zorunluluk haline getirilmiş olması da çocuğu kitaptan soğutuyor. Çocuğa onlarca kitap alıp önüne yığmakla da olmuyor. Çocuğa kitabı sevmesini, onunla sırdaş olmasını, onunla hayallerini kanatlandırmasını öğretmek gerekiyor. Biraz çaba istiyor yani, özellikle bu devride.
Renan Özdemir: Çocukları okumuyor diyerek yaftalamayı sakıncalı buluyorum. Çocuğun mutlaka okuduğu bir kitap vardır. Onu bulmak gerekir.
Özlem Tokman: Bana kalırsa ne aileler ne de çocuklar arzu edilen şekilde kitap okuyor. Ailenin okuma alışkanlığının çocuğunkini beslediğini varsayarsak, okumayan anne-babalarının çocukları kitaba karşı mesafeli oluyor. Tabii bunun istisnaları da var. Ana-babaya rağmen, kitapsızlığa rağmen inadına kitap okuyan, iğneyle kuyu kazan çocuklar da yok değil!
Çocuklara okuma alışkanlığını nasıl kazandırabiliriz?
Fatma Burçak: Kitap çocuğa kendini beğendirme konusunda yarışa rakiplerine göre biraz geriden başlıyor. Mesafeyi kapatmak için çocukla kitap arasına kimsenin girmemesi gerektiğini düşünüyorum. Çocuğu kitapların içine bırakmak, onun kendine istediği gibi bir kitap seçmesine izin vermek gerekiyor. Böylece ilk bahane ortadan kalkmış olur. Birlikte okumak, kitabın merak uyandıran bir yerinde okumayı bırakmak, okuduğu hikâyeyi merak edip sorular sormak, hikâyenin kahramanı hakkında konuşmak, yorumlar yapmak çocuğun ilgisini diri tutar. Son bir şey daha; bırakalım çocuklar çağdaş çocuk kitaplarını okusunlar, sonra o kitapları okumak için çok geç olacak.
Renan Özdemir: Çocuğa baskı yapmadan, onun istediği kitabı edinmesine önayak olursak bu konuda yol almış oluruz. Ayrıca kütüphanelere üye olmasına ve oradan ödünç kitap almasına yardımcı olmak da faydalı olacaktır. Teknolojiden doğru ve kararında yararlanmasını sağlamak da bir çözüm olabilir.
Özlem Tokman: Çocuklara zorla kitap okutmayarak onlara okuma alışkanlığı kazandırabiliriz. Okumak bir ödev ya da baştan savılması gereken bir görev haline gelirse çocuk kitaptan soğur. Yetişkin olduğunda da kitap okumaktan kaçınır. Okumayan çocuğa okuyarak örnek olmak gerekir. Uzun, mesaj kaygısı taşıyan, çocuğun iç dünyasına hitap etmeyen kitaplar yerine; daha kısa, macera unsurları içeren kitaplar sunulmalıdır. Kısa ve ilgi çekici kitaplarla okumanın zevkine bir kere varan çocuk, daha uzun ve farklı türlerde kitaplar okuma cesaretini de kazanır.
