Geç Osmanlı’dan Erken Cumhuriyet Türkiye’sine Macar Mimarların
Gerçekleştirilmemiş Projeleri YTÜ’de Sergileniyor
Macar Kültür Merkezi ve Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nden Prof. Dr. Nur Urfalıoğlu ile Dr. Zafer Sağdıç’ın da aralarında yer aldığı araştırmacı ve akademisyenlerin katkılarıyla hazırlanan sergi, Osmanlı İmparatorluğu’nun son 50 yılından Türkiye’nin ilk 50 yılına mimari anlamda ışık tutuyor. Yaklaşık 100 yılda yaşanan önemli değişimi yansıtan bu kıymetli çizimler, ‘şayet gerçekleşmiş olsalardı nasıl olurlardı’ düşüncesini de zihinlerde oluşturuyor. Tunsgram’ın desteğiyle gerçekleşen sergi, 26 Mayıs- 23 Haziran 2021 tarihleri arasında, YTÜ Tarihi Hamam’da ziyaret edilebilecek.
İstanbul, Ankara ve Budapeşte’de pandemi koşulları altında sergilenmesine rağmen ilgiyle karşılanan ve meraklılarını günümüzden alıp tarihi bir yolculuğa çıkaran “Macarların Tasarımları Türkiye’de, Geç Osmanlı’dan Erken Cumhuriyet Türkiye’sine Macar Mimarların Gerçekleştirilmemiş Projeleri” başlıklı sergi, Türkiye, Macaristan, İtalya ve Almanya’da titiz bir arşiv taraması sonucu hazırlandı. Çalışmaya Budapeşte Teknik ve Ekonomi Üniversitesi Mimarlık Tarihi ve Tarihi Eserlerin Koruması Anabilim Dalı, İstanbul Macar Kültür Merkezi, Yıldız Teknik Üniversitesi ve Türk Mîmârîsi Araştırma Merkezi‘ni temsil eden; Dr. Gergő Máté Kovács, Dr. Gábor Fodor, Prof. Dr. Nur Urfalıoğlu, Dr. Zafer Sağdıç, Mehmet Emin Yılmaz, Orkun Dayıoğlu ve Dr. Péter Rabb gibi alanında önemli isimlerin yoğun katkıları oldu.
Cumhuriyet’in ilk döneminde çok sayıda Alman, Fransız ve Avusturyalı mimarın çalışmalar yaptığı biliniyor. Araştırmalar, Macar bilim insanı ve profesyonellerinin çalışmalarının da hayli etkili olduğunu ortaya koyuyor.
Serginin bir başka amacı ise projelerin, tarihi bir çerçeve içerisinde dönemin Alman-Türk mimarlık ilişkileriyle de karşılaştırılmasını sağlamak.
Ziyaret sırasında, İstanbul ve Ankara'nın önemli bölgeleri için tasarlanan binaların çizimlerine bakarak, “Bu projeler şayet gerçekleştirilmiş olsaydı nasıl olurdu?” düşüncesiyle hayal kurmamak mümkün değil. Gül Baba Türbesi Mirasını Koruma Vakfı’nın desteğiyle, bu projeleri canlandırmak için hazırlanan video gösterisi de bu sorunun yanıtını içeriyor.
Ziyaretçiler düzenlenen anket sayesinde ise sanki bir mimarlık jürisindeymiş gibi beğendikleri yapıya oy verebilecek.
Tüm bu eserlerin yanı sıra, Mimar Kemaleddin Bey, Sedad Hakkı Eldem, Zütü Başar, Ekrem Hakkı Ayverdi gibi dönemin önemli Türk mimarlarının projeleri de sergide yer alıyor.
Macar mimarların sergide yer alan, proje olarak sunulmuş fakat hayata geçmemiş tasarımları şöyle:
- 1856 - Imre Henszlmann: Kırım Savaşları'nda hayatını kaybeden İngiliz askerlerini anmak üzere İstanbul'da kurulacak bir kilisenin proje yarışmasına teslim edilmiş olan tasarımı, Soli Deo Gloria takma ismiyle – Beyoğlu, İstanbul
- 1937 - József Vágó: TBMM binası tasarım yarışması – Çankaya, Ankara
- 1937 - Alfréd Bardon ve Károly Dávid: Karaköy’deki Uluslararası Liman Ziyaretçi Salonu proje yarışması için teslim edilmiş olan, ‘Yelken’ isimli proje – Karaköy, İstanbul
- 1938 - Ferenc Hillinger: İstanbul Boğaziçi’nde bir konutun taslak krokisi – İstanbul
- 1956 - LAKÓTERV (István Janáky, József Körner, Péter Molnár, Antal Vass ve István Zilahy): Kavala Oteli projesi – Fenerbahçe, İstanbul
- 1957 - LAKÓTERV (István Janáky, György Jánossy, Olga Mináry, Lajos Zalaváry): İşhane (apartman ve ofis binası) – Ulus, Ankara
KÜLTÜR VE SANATIN YENİ ADRESİ: YTÜ TARİHİ HAMAM
Tarihi mirası korumayı ve gelecek nesillere aktarmayı misyon edinen Yıldız Teknik Üniversitesi,
YTÜ Davutpaşa Kampüsünde yer alan ve Davutpaşa Kışlası’nın bir parçası olarak 2005 yılında “Korunması Gerekli Kültür Varlığı” olarak tescil edilen Tarihi Hamam’da, birçok kültür ve sanat etkinliğine ev sahipliği yapacak.
