Çocuklarda sinsi tehlike |  Hipertansiyon riski büyüyor

COVID-19 pandemisinin olumsuz sonuçlarından biri de aktivite alanlarının kısıtlanması ve evlere kapanmaya bağlı olarak hepimizi etkisi altına alan hareketsiz yaşam tarzı oldu. Erişkinlerde obezite ve kan basıncı yüksekliği sorunlarına sebep olan hareketsiz yaşam tarzı, çocuklar için de aynı sağlık problemlerine neden oluyor. Liv Hospital Ulus Çocuk Nefrolojisi Uzmanı Doç. Dr. Mehmet Taşdemir çocuklarda hipertansiyon belirtilerini, nedenlerini ve tedavi yöntemlerini anlattı.

Mutlaka tanı ve tedavi gerekiyor

Hipertansiyon erişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da önemli bir sağlık sorunudur. Amerika Birleşik Devletleri başta olmak üzere çeşitli ülkelerde yapılan araştırmalar çocuklarda hipertansiyon görülme sıklığını ortalama yüzde 4 olarak bildirdi. Ülkemizde net bir veri bulunmuyor olsa da çocukluk ve ergenlik döneminde kan basıncının yüksek olması erken yaşlarda kalp-damar hastalıklarına sebep olduğu için mutlaka takip ve tedavi gerektiriyor. 

Çocuğumun hipertansiyon olduğunu nasıl anlarım? 

Hipertansiyon kan basıncının çocuklarda yaş, cinsiyet ve boya göre belirlenmiş üst sınırının üzerinde olmasıdır. Çocuklarda hipertansiyon hiçbir belirti vermeyebildiği gibi hafif ve orta dereceli hipertansiyon baş ağrısı, çarpıntı, yüzde ani ve sebepsiz yere kızarma, görme bozukluğu gibi farklı şikayetlerle kendini belli edebiliyor. Ciddi kan basıncı yüksekliği ise nöbet geçirme ve bilinç bulanıklığı gibi nörolojik sorunlara, görmede ciddi bozukluklara, ağır kalp ve damar sorunlarına yol açabiliyor.

Bir kere ölçülen kan basıncı tanı için yeterli değil

2 yaşından büyük çocuklarda rutin muayenenin bir parçası olarak kan basıncı da mutlaka ölçülmelidir. Sadece tek bir ölçüm yüksekliğinin tek başına anlamı olmaz ama tekrarlanan sayıda ve en az 3 farklı günde ölçümlerin yüksek olması hipertansiyon teşhisinde önemlidir. Çocuklarda kol çapına ve uzunluğuna göre manşon kısmı uygun olan tansiyon ölçüm aleti kullanılmalıdır. Cihazın validasyonu yapılmış olmasına dikkat ediyor ve bilekten ölçüm yapan cihazları tercih etmiyoruz. 

Obezite çocukluklarda hipertansiyon nedeni

Çocuklarda hipertansiyon görülmesinin en sık nedeni böbrek ile ilişkili olduğundan, hastalığın takibi erişkinlerden farklı olarak çocuk nefrolojisi uzmanları tarafından izlenir. Yaş küçüldükçe böbreğin yapısal anomalileri ve damarsal sorunları daha sık neden olarak ortaya çıkarken, ergenliğe doğru obezite, endokrin bozuklukları gibi nedenler ve tam açıklanamayan faktörler (idiopatik) öne geçer. Araştırmalar vücut kitle indeksinde her bir birim artışın hipertansiyon riskini ikiye katladığını gösteriyor. Cinsiyet de hipertansiyon sıklığına etki eden bir faktör. Erkeklerde kızlara oranla daha sık görülüyor. 

Ailesinde hipertansiyon olanlar risk altında

Hipertansiyon saptanan çocukların 50’sinde ise ailede hipertansiyon olduğu görülüyor. Bu durumun genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerle ilişkili olduğu düşünülmektedir. Nedenleri araştırmak için detaylı bir hastalık öyküsü ve muayenenin yanında bazı kan ve idrar analizleri ile böbrekleri değerlendirmek amaçlı ultrasonografik muayene yapıyoruz. 

Yaşam tarzı değişikliği şart

Hipertansiyon göze, kalbe ve damarlara başta olmak üzere tüm organ sistemlerine olumsuz etkiler yapabilen bir hastalık. Bu nedenle teşhis edildiğinde önerilen yaşam şekli değişiklikleri ve tedaviler mutlaka uygulanmalıdır.

Bulunan neden ya da nedenlere yönelik tedavi hekim tarafından planlanır. Düzenli izlem şart olup muayene sıklığı hekim tarafından belirlenmelidir. 

Temel olarak iki tedavi yöntemimiz var. 

• Yaşam şekli değişikliği
• Kilo verilmesi (özellikle obezite sorunu olanlar için)
• Diyet değişikliği (az tuzlu, sağlıklı besinler, fast-food tarzı beslenmeden uzak durmak)
• Günde 20-30 dakika egzersiz (yürüme, yüzme, bisiklet kullanımı gibi egzersizler doktor tarafından belirlenmelidir)
• Televizyon veya bilgisayar karşısında uzun süre hareketsiz oturmaktan vazgeçmek
• İlaç tedavisi
• Doktor tarafından varsa bulunan sebebe yönelik ilaçlar seçilmelidir.
• Herhangi bir yan etki görülmesi halinde doktor ile temasa geçilmeli ve değişiklik gerekli ise yapılmalıdır. 
• İlaç kullanımı düzenli olmalıdır. 

Sonuç olarak, hipertansiyon erişkinler gibi çocukları da etkileyen hayati önem taşıyan bir hastalıktır.