Vücutta Ben Neden Çıkar? Nelere Dikkat Edilmeli?
Doğum sonrası çocukluk çağında yeni benler oluşması normaldir ve bu benler zaman içinde koyulaşabilir veya renkleri açılabilir.
Dermatoloji Uzmanı Dr. Bilge Ateş konu hakkında bilgiler verdi.
Halk arasında ben veya et beni diye adlandırılan nevüs hemen her insanda bulunan ve genellikle iyi huylu olan deri lezyonuna verilen isimdir. Ben veya nevüs dediğimiz oluşum, deriye rengini veren hücrelerin normalin üstünde çalışmalarının sonucu ortaya çıkar. Melanin adı verilen bu pigment çoğaldığı zaman deriye kahverengi bir renk verir. Melanin boyasının (pigmentinin) miktarına göre benlerin koyuluğu artar. Ortalama bir kişide 40 kadar ben olması doğaldır. Açık tenli kişilerde koyu tenlilere göre daha fazla ben olur. Hepimizin çok iyi tanıdığı benler doğuştan olabildiği gibi sonradan da ortaya çıkabilir.
Sonradan Ortaya Çıkan Benler
Bu ayrım ancak patolojik olarak (mikroskop altında incelendiğinde) yapılabilir.
Sonradan görünen benler arasında atipik ben veya displastik nevüs denilen grup problem çıkartmaya daha fazla eyilimlidir. Bir benin normal mi yoksa atipik mi olduğu ancak özel muayene ile belirlenebilir.
Doğuştan Ortaya Çıkan (Konjenital) Ben (Nevüs)ler
En sık bilineni konjenital melanositik nevüs’dür. Değişik boyutlarda olabilir.
- *1,5 cm altında olanlara küçük denilir.
- *1,5 cm ile 20 cm arasında olanlara orta boy denilir.
- *20 cm nin üzerindekilere büyük adı verilir.
- *40 cm nin üzerindekilere ise dev (giant) nevüs denilir
Benler Tedavi Edilmeli mi?
Küçük benlerin pek çoğu estetik amaçlar için tedavi edilirler. Ancak muayenede atipik veya displastik nevüs tanısı konulanları cerrahi olarak çıkartmak uygundur. Çünkü bunlar ileride sorun yaratabilir. Ben veya nevüslerden ortaya çıkan en önemli sorun (malign) melanom denilen bir tür deri kanseridir. Normal benler çeşitli nedenler ile melanoma dönebilir. Bir benin melanoma dönme eğilimi olup olmadığını gösteren bazı işaretler vardır.
Bunlar;
Asimetri: Benin çevresinin ve görüntüsünün her tarafta ayni olmaması ve farklı renk dağılımı olması
Kenarlarda düzensizlik: Benler genel olarak yuvarlak olurlar. Kenarların düzensiz hale gelmesi iyi bir işaret değildir.
Renkte farklılaşma: Benin rengi değişiyor ise veya renk her tarafta ayni değil ise bu da dikkat edilmesi gereken bir işarettir.
Büyüme: Benin çapı kısa sürede genişlemiş ise veya 6 milimetreyi geçmeye başlamış ise dikkat edilmelidir.
Halk deyimi ile bir ben huy değiştirmeye başlamış ise (kaşıntı, kanama, iltihaplanma, renk değişikliği, büyüme, kenarların düzensizliği) bu ben cerrahi olarak alınmalı ve patolojik olarak incelenmelidir. Çünkü ileride böyle benlerin sorun çıkartma olasılığı vardır.
Doğuştan var olan benlerde (konjenital nevüs) küçük ve orta boy olanlarda (20 cm altında) ileri yıllarda melanom gelişme olasılığı çok düşüktür. Çapı 20 cm üzerinde olanlarda ise %2 civarında melanoma dönme riski vardır. Ana lezyona ilave olarak etrafına eşlik eden küçük benler de var ise ileride sorun çıkartma riski daha fazladır. Konjenital nevüsleri, melanom riskini azaltmak için çıkartmak pratik değildir. Çünkü esas risk büyük olanlardadır ve teknik olarak bunların elimine edilmesi zordur. Bunun yerine benler takiple izlenmeli ve şüpheli bir gelişme görüldüğünde bu kısımlar çıkartılmalıdır.
YANLIŞ BİLİNENLER: Halk arasında “benlere dokunulmaz, dokunulursa kansere döner, onun için ameliyat etmemek gerekir” diye bir yanlış inanç vardır. Zira, benler birçok kimyasal madde, kezzap vs. ile yakılarak uyuyan kurdun uyandırılıp canavara dönüşmesine, yani kansere dönüşmesine yol açılmaktadır. Gerçekte, cerrah bene dokunmaz, etrafındaki sağlam dokuyla birlikte onu çıkarır, patolojiye gönderir. Böylece benin kansere dönüşme riski olup olmadığı aydınlatılmış olur.
