Doğu Türkistan için 22 ülkeden Çin yönetimine ortak mektup

Uygur Türklerine yönelik baskı ve şiddetin giderek tırmandığı Doğu Türkistan için batılı ülkeler ilk kez ortak mektup kaleme alarak Pekin yönetimine iletti. Türk şehirlerine, Çin'in değişik bölgelerinden zorla getirilenlerle nüfus yapısının bozulduğu Doğu Türkistan'da çok sayıda tarihi cami, okul ve binanın yıkıldığına atıf yapılan mektupta, gözaltına alınanların ortadan kaybolduğuna ve susturulduğuna dikkat çekildi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın G-20 zirvesi sonrası yaptığı görüşmelerde gündeme gelen Doğu Türkistan'da yaşanan insan hakları ihlalleri için, Pekin yönetimi, Türkiye'den gelecek heyetlere kapısının açık olduğunu duyurmuştu. Türkiye'de öğrenim gören öğrenci ve öğretim üyelerinin eşleri ve çocuklarıyla birlikte toplama kamplarına gönderildi, şair yazar ve aydınların tutuklandığı Doğu Türkistan'da Türkçe konuşmanın yasaklandığı çok sayıda şehir bulunuyor. Urumçi ve Kaşgar'a seyahat eden Türk gezginlere ise otellerde yer verilmiyor.

TUTUKLANANLAR SERBEST BIRAKILSIN

Çoğunluğunu Batılı ülkelerinin oluşturduğu onlarca ülke, Çin yönetimine ortak bir mektup göndererek Doğu Türkistan'daki toplama kamplarında zorla tutulan Uygurların derhal serbest bırakılması için çağrı yaptı.

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu'nda yazılan mektup, bir ilk olma özelliği taşıyor.

Batılı diplomatlar aralarında Avustralya, Yeni Zelanda, Kanada, Japonya, İngiltere, Fransa, Almanya, İsveç, Letonya, Litvanya, Estonya, Danimarka, Norveç, Kuzey İrlanda, Hollanda, İzlanda, Lüksemburg, İspanya, Avusturya, İrlanda, Belçika ve İsviçre'nin de bulunduğu toplam 22 ülke büyükelçisi tarafından imzalanan 8 Temmuz tarihli mektubun Doğu Türkistan ile ilgili ortak ve net bir tutum olduğunu belirtti.

Mektubu değerlendiren Avrupalı bir büyükelçi, "Bu resmi bir adım çünkü BM İnsan Hakları Konseyi'nin resmi bir belgesi olarak yayınlanacak." değerlendirmesinde bulundu.

"Devasa toplama kampları ve yasa dışı gözaltılardan derin endişe duyuyoruz"
Mektupta devasa toplama kamplarındaki yasa dışı gözaltılardan ve diğer azınlıkların yanı sıra özellikle de Uygurları hedef alan yaygın izleme, gözetleme ve kısıtlamalardan derin endişe duyulduğu dile getirildi.

22 ülkenin ortak mektubunda şu ifadeler yer aldı:

"Çin'i, yasalara uymaya, uluslararası yükümlülüklerini yerine getirmeye, Sincan (Doğu Türkistan) ve Çin genelinde din ve inanç özgürlükleri de dahil olmak üzere insan haklarına ve temel özgürlüklere saygı göstermeye çağırıyoruz.

Çin'i, Sincan'da (Doğu Türkistan) Uygur Türkleri ve diğer Müslüman topluluklara mensup azınlıkları keyfi gözaltılardan, serbest dolaşım haklarını ellerinden almaktan uzak durmaya davet ediyoruz"

Ayrıca Çin'e gönderilen mektupta imzası bulunan 22 devlet, Pekin yönetiminden, BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet'nin de aralarında bulunacağı uluslararası bağımsız uzmanlar heyetine Doğu Türkistan'a "tam erişim" izni vermesini istedi.

ABD başta olmak üzere Batılı ülkeler, Çin'in kendi planladığı Doğu Türkistan ziyaretlerinin 'propaganda ve göz boyama' amaçlı 'tiyatrodan ibaret' olduğunu belirtiyor.

Toplama kampları

Çin'in dünyaya eğitim merkezi olarak lanse ettiği toplama kamplarında ABD Dışişleri Bakanlığı verilerine göre 3 milyon civarında Uygur Türkü zorla tutuluyor.

Diasporadaki Uygurlar, asimilasyon ve kültürel soykırım olarak tanımladıkları toplama kamplarına götürülen kişilerin çocuklarının ellerinden alındığını ve bir daha göremediklerini belirtiyor.

Binlerce Uygur çocuk, ailelerinden koparılmış durumda.

Toplama kamplarına götürülenlerin büyük bir kısmından bir daha haber alınamıyor.