Doğalgaz ve elektriğe zam bekleniyor | En az yüzde 15

Enerji sektöründe yaşanan dalgalanmalar yeni zamların kapısını araladı. Önümüzdeki günlerde elektrik ve doğalgaz başta olmak üzere petrol ürünlerinde de fiyat artışı bekleniyor. Ankara'nın Azerbaycan, Rusya ve İran ile yaptığı uzun vadeli doğalgaz anlaşmalarının bir bölümünde 25 yıllık süre dolmak üzere, tarihin getirdiği avantaj her an kaybedebilir. Pandemi nedeniyle doğalgaz tedariğinde son bir kaç yıldır yaşanan doğalgaz arzındaki daralma, Türkiye'nin uzun vadeli anlaşmalarını daha cazip hale getirmişti.

Bu yıl Türkiye'nin bazı uzun vadeli doğalgaz ithalat sözleşmeleri bitiyor ve yenilenmesi gerekiyor. En önemli görüşmeler ise Rusya'yla yapılıyor. Dünya piyasalarında doğalgaz fiyatlarının rekor kırması ödenen faturanın yıllık 25 milyar dolara çıkacağını gösteriyor. Böylece hem cari açık artacak hem de vatandaş elektrik ve doğalgaza yüzde 100 civarında zamlı fatura ödemek zorunda kalacak. Ayrıca artan enerji maliyetleri nedeniyle A'dan Z'ye tüketim mallarına gelecek zamlarla birlikte, ekonomik krizle boğuşan vatandaşlar zor bir kış geçirecek.

Enerji üretim ve dağıtım sektöründen dört kaynağın verdiği bilgiye göre gelecek ay başında doğalgaz fiyatlarında ortalama yüzde 15, elektrikte ise yüzde 8-15 artış yapılması bekleniyor.

Kamu tarafı nihai kararı alınmadığı için adlarının açıklanmasını belirten kaynaklardan ikisi sektörden gelen fiyat artış taleplerinin düzenleyici kuruluşlara iletildiğini belirttiler. Enerji Bakanlığı fiyat artışları hakkındaki sorulara henüz cevap vermedi. Küresel doğalgaz fiyatları birçok unsurun etkisiyle yıl başından bu yana keskin artış kaydetti. Avrupa'da fiyatlar yüzde 250'nin üzerinde, ABD'de ise yüzde 100 arttı.

Uluslararası fiyatların artışında Asya ülkelerinden gelen yüksek talep, Avrupa'ya Rusya'dan gaz ihracatı ile sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) sevkiyatının azalması ve karbon vergileri rol oynadı. Uzmanlar uluslararası kömür fiyatlarının da tırmanmasına yıla açan doğalgaz fiyatlarının yüksek seviyelerini gelecek yıl da koruyacağını tahmin ediyorlar.

YAKIT MALİYETİNE DİKKAT ÇEKİLDİ

Reuters’ten Can Sezer ve Orhan Coşkun’un haberine göre, inşa aşamasındaki Sakarya gaz sahası dışında kendine ait doğalgaz kaynağı neredeyse hiç bulunmayan Türkiye uzun vadeli gaz alım kontratları sayesinde spot gaz ve LNG piyasasındaki yüksek fiyatlardan bir miktar korunuyordu. Ancak bu yılki tüketimin beklentileri aşmasıyla birlikte Türkiye'nin spot piyasadan ithalat yapmak zorunda kalacağı ve ithalat fiyatlarının daha da yükseleceği tahmin ediliyor.

Enerji sektörü kaynaklarından biri, yakıt maliyetlerindeki artışa dikkat çekerek "Elektrik ve gaz fiyatlarında bu ay sonunda bir artış beklentisi var. Kamu da bunun farkında ve onlarla da bir temas söz konusu. Bunun ekonomiye ve siyasete etkisi kamu tarafından ayrıca değerlendiriliyor. Son kararı yetkililer verecek ancak zam ihtiyacı genel kabul görüyor" dedi.

Türkiye'nin elektrik üretiminde barajların aldığı pay geçen yıl kış aylarından bu yana kurak hava koşulları nedeniyle geçen yıla göre keskin şekilde geriledi. Barajların elektrik üretiminden aldığı pay EPDK ve EPİAŞ verilerine göre yılın ilk sekiz ayında yüzde 19.8'e inerek kuraklık görülen 2017-2018 yıllarındaki düzeyin de altına inerken, Eylül ayında yüzde 10 seviyesinin altına geriledi.

Geçmiş yıllarda elektrik fiyatlarındaki artışı dengelemek için kullanılan hidroelektrik üretiminin azalmasıyla oluşan boşluğu doğalgaz santralleri doldururken Türkiye'nin gaz tüketimi de arttı.

EN DÜŞÜK SEVİYEDE

Son olarak Enerji Bakan Yardımcısı Alparslan Bayraktar, Dubai'de bu hafta katıldığı bir konferansta Türkiye'nin yıl sonu gaz tüketiminin 60 milyar metreküpü (bcm) bulmasının beklendiğini söyledi. Bu tutar yılın başında EPDK tarafından yapılan yaklaşık 51 bcm tüketim tahmininin neredeyse yüzde 20, geçen yılki tüketimin ise yüzde 25 üzerinde yer alıyor.

Özel bir elektrik üreticisinde görevli bir kaynak da, "Hidrodan elektrik üretimi Eylül'de en azından son 10 yılda görülmeyen düşük bir seviyeye indi. Yağış modellemelerinden net sonuçlar çıkartmak hiçbir zaman kolay değil, ancak kış ayları yağışlar açısından ve elektrik fiyatı açısından çok ümit vaad etmiyor" dedi.

Kaynakların verdiği bilgiye göre artan doğalgaz ve ithal kömür fiyatları gösterge toptan elektrik fiyatlarında yıl başına kıyasla yüzde 45 artışa yol açarken bu dönemde kamu tarafından belirlenen perakende elektrik fiyatları sadece yüzde 22 arttı.

Yine kamu tarafından fiilen sübvanse edilen haneler için gaz fiyatlarında ise yıl başından bu yana sadece yüzde 19 artış görüldü. Bu dönemde elektrik santrallerine satılan doğalgazın fiyatı ise yüzde 69 arttı.