Solunum yetersizliğinde egzersiz tedavisi
Solunum Derneği TÜSAD, Pulmoner Rehabilitasyon Haftası’nda düzenli egzersizin önemini hatırlattı. TÜSAD Solunum Rehabilitasyon Çalışma Grubu Başkanı Prof. Dr. Gazi Gülbaş, kronik solunum problemi olan hastalarda yaşam kalitesini artırmanın, hastanede yatarak ya da evde uygulanabilecek egzersiz programları ile mümkün olduğuna dikkat çekti.
İçinde bulunduğumuz bu hafta, tüm dünyada ‘Pulmoner Rehabilitasyon’a ayrılmış durumda. Pulmoner rehabilitasyon 19. yüzyıldan bu yana uygulanan ve önemi giderek artan bir tedavi yöntemi. Dünya genelinde faydası ve tedavi maliyetini azalttığı kabul ediliyor. Ancak ülkemizde yeterince bilinen ve uygulanan bir tedavi şekli değil.
Ciddi kronik solunum yetersizliği olan hastaların uygun ilaç tedavisi altında bile, şiddetli solunum sıkıntısı ve egzersiz kapasitesinde ciddi kısıtlamalar yaşadığını belirten Gülbaş, şu bilgileri verdi: “Bu durum hastanın yaşam kalitesinin bozulmasına ve sosyal yaşamdan mahrum kalmasına neden oluyor. Kronik solunum yetersizliği aynı zamanda hastanın tedaviye uyumunu da olumsuz etkiliyor. Pulmoner rehabilitasyon ise; kronik solunum yetersizliği olan hastalarının fiziksel ruhsal durumlarını düzeltmeyi ve sağlık durumunu iyileştirici kalıcı davranışlar kazandırmayı hedefleyen tedavi yöntemi. Kronik solunum problemi olan hastalarda pulmoner rehabilitasyon ile günlük yaşam aktivitelerindeki kısıtlılığın azaltılması, fonksiyonel kapasitenin mümkün olan en yüksek seviyeye çıkartılarak bireyin kendine yeter hale getirilmesi ve bağımsızlaştırılması amaçlanıyor. Böylece kronik solunum yetersizliği olanlar için daha özgür bir yaşam mümkün oluyor.”
Bu konuda hasta ve yakınlarının bilinçlenmesinin önemli olduğunu vurgulayan Gülbaş, tedavi yöntemini şöyle özetledi:
- Bu tedavi yöntemi hasta değerlendirmesini takiben bireysel olarak belirlenen egzersiz programı, eğitim ve davranış değişikliği gibi yaklaşımları içeren, kapsamlı, farklı bölümlerin işbirliği ile verilen tedavi yaklaşımlarının bütününden oluşuyor.
- Başlangıç değerlendirme testlerinin sonuçlarına göre bir egzersiz programı hazırlanıyor.
- Egzersiz programının yoğunluğu, giderek artacak şekilde haftada 2-5 gün ve 20-90 dakika süreyle bireysel farklılıkları ve ihtiyaçları göz önünde bulundurularak belirleniyor.
- Uygulanacak tedavi yöntemi ve bireysel farklılıklara göre değişmekle birlikte egzersiz programı 15-30 seans ve 6-12 hafta süreyle uygulanıyor.
Bu noktada 2. yüzyılda yaşamış ünlü düşünür Galen’in “Egzersiz güçlendirir, hareketsizlik tüketir” sözüne vurgu yapan Prof. Dr. Gülbaş, sözlerini şöyle tamamladı: “Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği olarak, kronik solunum yetersizliği tanısı alan her hastanın pulmoner rehabilitasyon açısından değerlendirilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Hastalar daha aktif bir yaşam sürmesi için teşvik edilmeli. Sağlıklı bireylerin de aktif yaşam sürmesini, düzenli yürüyüş ve spor yapmasını öneriyoruz.”
Pulmoner rehabilitasyon tedavisi hangi hastalıklarda uygulanıyor?
- Tıkayıcı akciğer hastalıklar: KOAH, astım, bronşektazi, kistik fibrosis.
- Kısıtlayıcı akciğer hastalıkları: Akciğer parankim hastalıkları, göğüs duvarı deformiteleri, kas ve sinir hastalıkları, Obezite ile ilişkili akciğer hastalıkları
- Diğer durumlar: Akciğer kanserleri, ameliyat öncesi ve sonrası dönem, nakil öncesi ve sonrası dönem, akciğer hipertansiyonu, solunum cihazına bağlı hastalar, uyku hastalıkları
Pulmoner rehabilitasyon programı neleri kapsıyor?
- Hasta değerlendirme
- Egzersiz eğitimi
- Hasta eğitimi
- Program yapılandırma
- Kazanımların korunması, sürekliliğinin sağlanması
