"Hindistan'daki "Howrah Köprüsü" tükürükten yıkılmaküzere"... Size de bana geldiği kadar ilginç gelmiştir sanırım bu başlık. Tükürüknasıl olur da bir köprüyü yıkılma noktasına getirirdi? Yazının devamı da şöyleydi:"1943′te İngilizlerin yaptığı, Hoogly deresi üzerinde uzanan köprü, yayalarıntükürükleri yüzünden yıkılmaya yüz tuttu. Halkın çokça tükettiği bir çeşit tütünolan "Paan"ı çiğneyip çiğneyip kırmızımsı tükürüklerini köprüye bırakmalarıyüzünden çelik askıları bile çürütmüş. "
Tükürüğün birçoközelliğini biliyorum ama bu oldukça ilginç bir bilgi oldu benim için de. Bu yazıyıokuduktan sonra siz değerli okurlarıma ağzımızın içindeki bu mucizevi sıvıdanbahsetme ihtiyacı hissetim.
Tükürük; renksiz, berrak, karmaşık (kompleks) ve değişken bir sıvıdır.Ağızda ortalama 1,1 ml bulunur ve tüm ağız içi yapıları 0,1 milimetrekalınlığında ince bir film tabakası oluşturarak kaplar. Ağzımızdaki herhangi bir yiyeceğe tükürüğümüz değmezse onun tadınıalamayız. Bununnedeni ise dilimizin yiyeceklerin tadını algılamak için bir iletkene ihtiyacıolmasıdır. Tükürük salgısının %99'undanfazlasını su oluşturur. Ancak %1'e yakın bir bölümü organik ve inorganikmoleküllerden müteşekkildir. Her an ağız içinde mevcut olan tükürük salgısınınbu kadar seyreltik oluşu, ağza alınacak besin maddelerinin tatlarını daha iyialmamızı sağlar.
Tükürüğün sayısız yararları vardır. En başta ağız yapılarının bütünlüğünde,ağız enfeksiyonlarının (mikrobik hastalıklar) kontrolünde, sindirimde ve hattakişisel ve sosyal ilişkilerde önemi vardır.
Tükürük salgısı başta şekerli gıdalar olmak üzere diş sağlığı için zararlımaddeleri seyrelterek, tamponlayarak, dişin mineral dengesini sağlayarak veiçerdiği kimyasal ve biyolojik ajanlar sayesinde antimikrobik (mikrop yokedici) etki yaparak ağız-diş sağlığında koruyucu rol oynar.
Tükürük, solunum ve sindirim yollarının başlangıç bölümlerini nemlendirerekferahlama sağlar. Böylelikle ağzımız kurumadan daha rahat konuşuruz.
Konuşma gibi çiğnemenin kolaylaşması ve yutmanın mümkün olabilmesi için desulanma gereklidir. Tükürük çiğnemeyi mümkün kılar, ağızdaki besin maddelerininemlendirerek lokma haline gelmesini sağlar.
Yine tükürük, epitel hücreleri ile besin maddeleri arasında kaygan birtabaka, adeta bir bariyer oluşturur. Böylece diş üzerindeki plaklardabakteriler tarafından üretilen enzimlerden de, sigara içimi ve diğer yollarlaağza giren kanser yapıcı kimyasallardan da ağız içi yapılarını korumuş olur.
Bu bariyer fonksiyonunun yanısıra, tükürüğün mukoz özelliği besin maddelerininepitel hücreleri üzerinden rahatça kaymasını sağlar. Bu durum ise çiğneme veyutmayı kolaylaştırdığı gibi sert besinlerin ince mukoza tabakasını çizmesiniengelleyerek koruma fonksiyonuna da katkıda bulunur.
Konuşma, çiğneme ve yutmada tükürüğün sağladığı bu kayganlık çok önemlidir.Heyecanlı bir konuşma yaparken ağzı kuruyan bir konuşmacının çektiği zorluk, bukayganlığın önemini gösterir.
Tükürük, hem belli konsantrasyonlarda barındırdığı mineraller sayesinde hem debikarbonat iyonu salgısı sebebiyle diş çürüğüne ve aşınmasına karşı koruyucurol oynar
Ağza alınan besin maddelerinin kana geçmelerinden dolayı gerekli tedbirleralınarak bunların ayıklanmaları ve temizlenmeleri gerekir. İlk kontrol yöntemigörme ve koklamadır. Yiyecekler henüz ağız ortamına alınmadan zararlı iseleröncelikle bu iki duyu organımızca fark edilir. Toksik (zehirli) maddelerdenkorunmada tükürük ve tat duygusu işbirliği yaparlar.
Tat duyusunun yardımıyla, eğer yiyeceğin zararlı olduğuna karar verilirse,bu noktada tükürük salgısının önemi büyüktür. Tükürük olmasaydı zararlımaddelerin kuru ağız ortamından uzaklaştırılması büyük oranda başarısız olurdu.Oysa tükürük; ağzı yıkayarak, kasların yardımıyla çalkayarak, ulaşılması güçdiş aralarına ulaşarak, salgısıyla ağızdaki kalıntıları sürekli seyrelterek;yanak, dudak ve dil adaleleriyle işbirliği yaparak vücuda zarar vermesimuhtemel maddelerin ağız ortamından uzaklaştırılmasında en önemli rolüüstlenir.
Tükürük, ağız içinde bulunan şekerli ve zararlı maddeleri seyreltir, onlarınmideye doğru akmasını kolaylaştırarak ortamdan uzaklaşmalarına yardımcı olur.Bu yüzden şekerlerin süratle ağızdan elimine edilmesini sağlayarak dişlerikorur. Aynı şekilde ağızdan mideye gönderilen mikroorganizmaları da mideninasidi karşılar.
Evet, günlük hayatta farkında bile olmadığımız tükürük, asla basit birsalgı değildir. Aksine çok hassas oranlara sahip çeşitli kimyasal maddeleriçeren ve tamamıyla muhtaç olduğumuz özel ve mükemmel bir karışımdır.Eksikliğinde adeta hayat durur, yaşayamaz hale geliriz.
Tükürük yaraları nasıliyileştiriyor?
İnsan tükürüğünün içindeki ana protein, prolin/glisin/glutamin açısındanzengin olan fosfoproteindir. Bu madde yaralara sürüldüğü zaman, her 24 saattebir, etkilenen bölgenin yarı yarıya küçüldüğü görülür. Hayvanların yaralarınıyalayarak iyileştirmeye çalışmalarının nedeni budur.
Son yapılan araştırmalarda ortaya çıkan ilginç bulguya göre, bir hayvanyaralandığı zaman, aynı türden başka bir hayvanın yarasını yalamasına izinverdiği takdirde yarası daha hızlı iyileşiyor.
Bir hekim olarak beni her gün öğrendiklerimle tekrar tekrar şaşırtan"insan", her yeni gün işime daha bir heyecanla başlamama neden oluyor. Siz deinsan bedeninin kusursuz dengesine inanın ve size emanet edilen bedeninize çokçok iyi bakın...
