Biraz gecikerek de olsa; Kadir Has Üniversitesi Öğretim Üyeleri Prof. Dr. Mustafa Aydın, Prof. Dr. Hasan Bülent Kahraman, Prof. Dr. Osman Zaim ve Prof. Dr. Banu Baybars Hawks gözetiminde yapılan “Türkiye Sosyal-Siyasal Eğilimler Araştırması” 2013 yılı sonuçlarını irdelemik istiyoruz.
26 Aralık 2013 ile 13 Ocak 2014 tarihleri arasında, Türkiye nüfusunun genel temsiliyetine sahip 26 kent merkezinde ikamet eden, 18 yaş ve üzeri 1.000 kişi ile yüz yüze gerçekleştirilen araştırmaya gore:
** Türkiye Muhafazakarlaşıyor: Ankete katılanların yüzde 39,2’si (2011’de yüzde 33,2; 2012’de yüzde 37,3) “Kendinizi siyasi açıdan nasıl tanımlarsınız?” sorusuna ‘Muhafazakar’ olarak yanıt verirken, yüzde 19,2’si ‘Cumhuriyetçi-Kemalist’ olduğunu belirtti. Soruya yanıt verenlerin yüzde 17,8’i ise kendisini ‘Milliyetçi’ olarak tanımladı. Araştırmadaki “Kendinizi etnik olarak nasıl tanımlarsınız” sorusuna ise, ankete katılanların yüzde 51,3’ü ‘Türk’ yanıtını verirken, yüzde 9,3’ü ‘Kürt’ tanımını seçti.
** Yosuzluk da büyük sorunlar listesinde yerini aldı: 2013’te ilk kez seçenek olarak cevaplara dahil edilen “yolsuzluk”, yüzde 14,2 ile üçüncü sırada çıktı. Birinci sırada ise, “işsizlik” var. Ankete katılanların yüzde 29,3’ün Türkiye’nin en büyük sorunu olarak “işsizlik”I görüyor. Yüzde 12,3 ise en büyük sorun olarak ekonomik krizi, yüzde 10,9’u hayat pahalılığını, yüzde 5,7’si ise gelir dağılımındaki eşitsizliği gösterdi. Buna göre, işsizlik hariç ekonomik nedenleri en büyük sorun olarak görenlerin oranı yüzde 28,9 ile işsizliği en büyük sorun görenlere yaklaştı. Geçen yıl yüzde 27,4 ile Türkiye’nin ikinci en büyük sorunu olarak görülen terör ise bu yıl yüzde 4,7 oranıyla 7. sıraya geriledi.
** Ekonomik sıkıntılar giderek artıyor: Ankete katılanların yüzde 33,5’i hükümetin ekonomi politikalarını başarılı bulurken, yüzde 48,1’i başarısız buldu. Geçen yılki ankette ise hükümetin ekonomi politikalarını başarılı bulanların oranı yüzde 31,5, başarısız bulanların oranı ise yüzde 42 düzeyinde gerçekleşmişti. Araştırmadaki “Son bir yıldaki ekonomik gelişmeler sizi nasıl etkiledi?” sorusuna ise, ankete katılanların yüzde 43,7’si olumlu veya olumsuz olarak bir değişiklik olmadığını belirtirken; yüzde 33,7’si ‘kendimi–ailemi geçindiremedim’ yanıtını verdi. Katılımcıların yüzde 9,6’sı ise ekonomik olarak daha iyi durumda olduğunu söylüyorlar.
** Teröre karşı demokratik-ekonomik çözüm: Terör sorununu çözmede en etkili yöntem sorusuna ankete katılanların yüzde 40,1’i siyasi yöntemler yanıtını verdi. Bu yanıt geçen yıl yüzde 26,1 düzeyinde kalmıştı. Aynı soruya askeri yöntemler yanıtı verenlerin oranı ise bir önceki yıl yüzde 50,1 iken, bu yıl yüzde 35,9 düzeyine indi. Teröre karşı en etkin yöntem bu yıl ekonomik önlemler yanıtı ile kendini gösterdi. Geçen yıl yüzde 8 olan ekonomik önlemler maddesini seçenlerin oranı bu yıl yüzde 20,5 düzeyine çıktı. Teröre karşı sosyal politikalar uygulanması gerektiğini belirtenlerin oranı da yüzde 6,9’dan yüzde 20,4’e yükseldi. Türkiye’nin bölünme tehlikesi altında olduğunu düşünenlerin oranı ise yüzde 46,9’dan 41,5’e düştü.
** Liderler İrtifa Kaybediyor: Ankete göre, AKP’yi başarılı bulma oranı yüzde 38,9’dan yüzde 35,8’e düşerken, geçen sene yüzde 37,8 olan başarısız seçeneği, bu yıl yüzde 46,4’e yükseldi. AKP Lideri Başbakan Tayyip Erdoğan’ı başarılı bulma oranı da yüzde 42,4’den 38,7’e indi. Erdoğan’ı başarısız bulanların oranı ise yüzde 35,9’dan yüzde 46.8’e yükseldi. Ana Muhalefet Partisi CHP’yi başarılı bulanların oranı yüzde 18,4’ten yüzde 19,6’ya yükseldi. CHP’yi başarısız bulanların oranı ise yüzde 57,5’ten yüzde 64,4’e çıktı. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nu başarılı bulanların oranı da yüzde 17’den yüzde 19’a yükselirken, başarısız bulanların oranı 60,7’den 65,9’a yükseldi. Siyasette ordunun gücü sorusuna ise yüzde 13,4 ‘Artmıştır’, yüzde 54,9 ‘Azalmıştır’ yanıtı verildi.
** Medya’ya ve Yargi’ya güven zayıftan da öte: Geçen yıla oranla düşmesine rağmen (2012 yılında yüzde 56,3) Türkiye’de ordu yüzde 51,7 ile halen en çok güvenilen kurum olma özelliğini sürdürdü. Cumhurbaşkanlığı kurumuna güven oranı yüzde 53,7’den yüzde 40,7’e inerken, kolluk güçlerine güven de yüzde 47,3’den yüzde 35,3’e indi. Hükümete güven yüzde 33,5 düzeyinde kalırken, yargıya olan güvende hızlı düşüş gerçekleşti. 2011 yılında 38,8 olan yargıya güven sırasıyla 2012 yılında yüzde 37,2’ye, 2013 yılında ise yüzde 26,5’e indi.
Medya güven konusunda yüzde 19 ile en az güvenilen kurum olma özelliğini sürdürdü.
“Türk yargısının bağımsız olduğunu düşünüyor musunuz?” sorusuna ‘Hayır’ diyenlerin oranı yüzde 59,7 düzeyinde gerçekleşti.
** Türk Halkı Parlementer Demokrasi’den vazgeçmeyi düşünmüyor.
“Olası bir Anayasa değişikliğinde ülkenin yönetim tarzının nasıl olması gerektiğini düşünüyorsunuz?” sorusuna yüzde 76,7 ile ‘Parlamenter Demokrasi” yanıtını verdi. Başkanlık Sistemi’ni seçenlerin oranı ise yüzde 14,4’te kaldı.
** Gezi Parkı olayları çok şeyi değiştirdi: Araştırmada Gezi Parkı olayları da katılımcılara yöneltilen sorular arasındaydı. Buna göre Gezi Parkı olaylarının Türkiye’de siyaset yapma tarzını etkileyip etkilemediği sorusuna ‘Evet, etkiledi’ yanıtını verenlerin oranı yüzde 60,1 oldu. Hükümetin Gezi Parkı olayları sırasında izlediği politikalar için ise ankete katılanların yüzde 27,6’sı başarılı yanıtını verirken, yüzde 52,8’i başarısız yanıtını verdi.
Gezi Parkı olaylarının temel nedeni sorusuna ise katılımcıların yüzde 30,2’si ‘Hükümet politikalarına tepki’, yüzde 29,8’i ‘Uluslararası güçlerin kışkırtması’, yüzde 21,8’i ise ‘Temel hak ve özgürlük talepleri’ yanıtını verdi. 2013 yazında Türkiye’de gelişen gösterilerde medyanın tutumuna başarılı diyenlerin oranı yüzde 22,3’te kalırken, başarısız diyenlerin oranı yüzde 47,4 oldu.
Gösterilerin medyaya güvene etkisi sorusuna ise, yüzde 48,8 ile ‘Zaten güvenmiyordum, bir değişiklik olmadı.’ şeklinde verilirken, yüzde 27,4 ‘Güveniyordum, güvenim sarsıldı.’ dedi.
** En büyük tehdit: ABD ve İsrail: Araştırmaya göre, Türk halkı dış politikada, genel olarak hükümetin Suriye ve Mısır politikalarını desteklemezken, Avrupa Birliği'ne (AB) girişi destekleyenlerin oranı yüzde 51,8 düzeyinde oluştu. Ancak halkın AB üyeliğinin gerçekleşme olasılıpına inancının da azalmakta olduğu görüldü. Ankete cevap verenlerin bu yıl da “Türkiye’ye yöenlik en büyük tehdit” olarak ABD ve İsrail’i gördükleri, bunun yanı sıra Suriye, İran ve Rusya’yı tehdit olarak görme oranın da arttığı tespit edildi. Ankete katılanların yüzde 49,4’ü Türkiye’nın dış ilişkilerinde kimseyle ittifak kurmaması ve yalnız hareket etmesi gerektiğini düşündükleri anlaşılmıştır. Bu oran 2012’de yüzde 46,8, 2011’de ise yüzde 44, 1 olarak gerçekleşmişti
** Türkiye’de yaşamaktan memnunuz: Ankete katılanların yüzde 67,2’si Türkiye'de yaşamaktan memnun olduğunu dile getiriyor. Öte yandan, araştırmaya göre hem iyi giden tek konu; hem de kötüye giden en önemli sorun ekonomi.
