Teknoloji atıklarında Türkiye'nin kaybı milyarlarca dolar
Petrol bazlı plastikler atıklar ile birlikte teknolojik ürünlerin neden olduğu atıklar doğal hayat için en büyük tehditleri oluşturuyor. Avrupa Birliği üyesi bazı ülkeler, atıklarını Afrika ülkeleri ve Türkiye'ye gönderirken, Türkiye'nin kendi atıklarını dönüştürme yöntemleri de tartışma konusu oldu.
Cumhuriyet Gazetesi'nden Şehriban Kıraç'ın haberine göre Türkiye'de cep telefonları, bilgisayarlar, oyuncaklar her yıl 10 milyar dolarlık elektronik çöpe gidiyor: 10 kilo e-atık üretiyor. Ticari değeri 62 milyar doları bulan tekno atıklar, ekonomik olarak da ciddi bir maliyet yaratıyor. Dönüştürülmeyen atıklar hem insan sağlığı hem de çevre için büyük risk.
Son teknolojileri kullanma merakı, birçok cihazın kullanım süresinin kısa oluşu ve tamire olan ilginin düşük olması nedeniyle evlerdeki elektronik atık (e-atık) miktarı da çığ gibi büyüyor.
Dönüştürülmeyen elektronik atıklar hem insan sağlığı hem de çevre için büyük risk oluşturuyor.
TÜRKİYE'DE 847 BİN TON ELEKTRONİK ÇÖP
Birleşmiş Milletler’in hesaplamalarına göre, 2050 yılına kadar dünyadaki e-atık miktarı yıllık 120 milyon tona çıkabilir.
Birleşmiş Milletler tarafından sonuncusu 2020’de açıklanan “Küresel E-atık İzleme Raporu”na göre ise 2019’da dünya genelinde kişi başı 7.3 kilogram elektronik atık üretildi. Elektronik atıkların yalnızca yüzde 17.4’ü kayıtlı olarak toplanıp geri dönüştürüldü. Rapora göre Türkiye’de de toplam elektronik atık miktarı 847 bin ton, kişi başına düşen elektronik atık miktarı ise yaklaşık olarak 10.2 kilogram oldu.
İnsanlar dünyada her yıl 50 milyon ton elektronik atık üretiyor. Bu rakam, gezegenimiz için ağır bir yük. Ticari değeri 62 milyar doları bulan tekno atıklar, ekonomik olarak da ciddi bir maliyet yaratıyor. Bu atıkların büyük bölümünü kullanım ömürleri çok uzun olmayan cep telefonları oluşturuyor. Birleşmiş Milletler Eğitim ve Araştırma Enstitüsü (UNITAR) de insanların her yıl ne kadar cihazı çöpe attığına ilişkin bir araştırma yaptı. Sadece çöpe giden e-sigaraların (vape) toplam ağırlığının yaklaşık olarak altı Eyfel Kulesi’ne eşit olduğunu saptandı. Araştırmada cihazlarla beraber her yıl çöpe giden yaklaşık 10 milyar dolarlık temel hammadde bulunduğu da ortaya çıktı. Birleşmiş Milletler’e göre, e-atıkların geri dönüşüm için toplanma oranı dünyada ortalama yüzde 17 seviyesinde bulunurken bu oran Avrupa’da yüzde 55.
YÜZDE 5’İ GERİ DÖNÜS¸TÜRÜLÜYOR
Türkiye'de elektronik çok azı geri dönüştürülüyor. Bu oran yüzde 5 düzeyinde. Görünmez olarak nitelendirilen e-atıklar, doğası veya görünümü nedeniyle fark edilmiyor ve tüketiciler bunların geri dönüştürülebilir potansiyelini gözden kaçırıyor. Elektronik atıkları ekonomiye kazandırmak için çalışan kuruluşlar da artıyor. İşte atıkları toplayan bazı kuruluşlar:
Elektronik Atıkların Geri Dönüşümünü Destekleme Derneği, geri dönüşüme giden cihazların karşılığında bilgisayar alıp, ihtiyacı olan okullara gönderiyor ve laboratuvar kurulmasını sağlıyorlar.
TEGV, “Atma Bağışla” projesinin amacı da daha fazla çocuğun nitelikli eğitimle buluşmasına katkı sağlamak ve e-atıkların çevreye verdiği zararı azaltmak.
Samsung Electronics Türkiye, sürdürülebilir geleceğe katkıda bulunmak için “E-atık Toplama Kampanyası”nı başlattı. Yıl sonuna kadar sürecek kampanyayla, kullanıcılar yeni Samsung TV veya beyaz eşyaları teslim alırken eski elektronik cihazlarını geri dönüşüm için verdikleri takdirde, 3 bin TL’ye varan hediye çeki kazanıyor.
